Bu Güne Kadar Ulusal ve Uluslararası Bir Çok Vizyon Projede İmzası Olan, “Kentsel Dönüşüm Proje İsim Babası”, “Kentsel Risk Yönetimi”, “2023 Odaklı Doğal Turizm Koridor Projeleri”,”Doğu Karadeniz Yeşil Kuşak “Öze Dönüş Projesi” ve Bölgede Daha Bir Çok Projenin Sahibi, aynı zamanda Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı Döneminde Proje Müdürü ve Projeler Daire Başkanı Olarak Hizmet Eden 1953 Trabzon Doğumlu Mimar Lütfi ALTUN İle Karadeniz Bölgesi ve “Trabzon’un 2023 Kaderi” Üzerine Çok Verimli ve Bu Güne Kadar Çözülemeyen Sorunlar Üzerine Oldukça Faydalı Bir Söyleşi Yaptık.
Vizyon Ölçekli Projeler Ürettik
TAKA: Sayın Altun öncelikle söyleşi talebimizi kabul edip fikir ve çalışmalarınızı bizimle paylaştığınız için teşekkür ederiz. Okuyucularımız için kısaca kendinizi tanıtır mısınız?
Lütfi Altun: Öncelikle pek basın önüne çıkmamaya çalışırım. Son yıllar da doğrudur Doğu Karadeniz özelinde kapsamlı çalışmalarımız oldu, Çalışmaların bir kısmı katılımcı modellemeyle yerel kalkınma eylem planlarıydı. Bunların kısmen de olsa . Paylaşımına önem veriyorum. Bu nedenle bölgeye yönelik değerlendirme talebine sıcak baktım. 1953 Trabzon da doğdum. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi 1976 Taşkışla mezunuyum.. Bir kısmı artık hayatta olmayan tanınmış ve deneyimli hocalarımla birlikte araştırma yeteneğini destekleyen bir üniversite eğitimi aldım. Kamuda memuriyet, özelde teknik ve genel müdürlük, STK lar da idari yöneticilik yaptım. Mimarlar Odasının Trabzon Şubesi’nin kurulmasında ve yönetiminde rol alarak bini aşkın bölgesel üyesiyle TMMOB ilk koordinasyon kurulu yereldeki bölge genel sekreterliğini yürüttüm. Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı iken proje Müdürü ve Projeler Daire başkanı olarak görev yaptım. Emekli olduktan sonra çalışmalarımızı Türkiye ve Dünya Deneyimini İstanbul Merkezli Kentsel Risk Yönetimi üzerinden, Doğu Karadeniz Bölgesi İçin Yaptığımız çalışmaları ise Bölgesel kuruluş DO-KA-YO (Doğu Karadeniz Yatırım Ofisi) üzerinden gerçekleştiriyoruz. 1977 bu yana dünyanın çeşitli ülkeleri ve Türkiye için daha çok vizyon ölçekli projeler ürettik. Bir kısmı uygulama sürecinde bugünlerde.
Karadeniz Doğal Cennet
TAKA: Karadeniz Bölgesi ve Trabzon mimar aynı zamanda proje uzmanı gözüyle nelere sahiptir, varlık değerleri nelerdir?
Lütfi Altun: Öncelikle şunu ifade edeyim Doğu Karadeniz Bölgesi Allahın lütfü nice özellikleri olan bir bölgemizdir. İkliminin sunduğu doğal kliması, deniz- dağ- göl- akarsuları ve ormanları ile tam bir doğal cennettir. Bulunduğu coğrafya, kıyı-vadi-tepe-yaylalardan oluşmuş topografya değerleriyle doludur. Bölge vizyonlu yönetim ve bunu paylaşacak nesiller için her şeye sahiptir. Herkesimin umudu doğal ve kültürel zenginliği korunup yaşatılması, turizme kazandırılmasıdır.. Bana göre; bölge halkının yaşam koşullarını iyileştirmek, kalkınmasının temeline doğal-kültürel varlık değerlerini oturtmakla kısaca iç dış turizmle ve değerlerini markalaştırarak olacaktır.
Çalışmalar Yürütüyoruz
TAKA: Doğal Kültürel varlık dediğimiz bu öz kaynakları ekonomiye nasıl kazandırabiliriz? Bunun için neler yapılmalı?
Lütfi Altun: Bölgeye Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın gayretleriyle yabancı yatırımcıların özellikle körfez ülkesi Katar’ın özel ilgisi var. Yabancı yatırımcıların ilgisi daha çok ikili ilişkilere ve güvene dayanmaktadır. Bizler bu tür gayretlere destek olmak üzere çalışmalar yürütüyoruz. Bu tür gelişmelere istinaden bölge kapsamında çok sayıda projeyi kapsayan Yeşil Kuşak Proje Çalışmalarımızı ve 2023 ODAKLI DOĞAL TURİZM KORİDOR PROJELERİMİZİ, Devletin En Üst Makamının Himayelerine, Başbakanlığa, Bakanlıklara, ilgili merkezi ve yerel kurumların desteğine, Körfez Şirketleriyle İşbirliği içinde yatırım planlamasını geliştirme öngörümüzü de yöneticilerin direktiflerine arz ettik.Yerelde faaliyet gösteren kuruluşumuz; sahasında bölgede tek olup, uzun yıllar Ordudan Artvine 400 km lik alanda pek çok kırsal kalkınma eylem planı hazırlıklarında yer aldı. Rize-Handüzü, İyidere-Ovit, Sürmene-Zarha, Trabzon-Akçakale, Beşikdüzü-Ağasar, Akçaabat-Kireçhane, Ordu-Giresun Havaalanı Kentsel Gelişi dönüşümü, Ordu-Çambaşı, Giresun-Kümbet, Gümüşhane-Çakırgöl vb. bunlardan bazılarıdır.
Ordu Çambaşı Tasarım Proje Planlaması
Çalışmalar benzer turizm gelişim projelerinin incelenmesi, sorun ve çözümlerine alternatif seçeneklerine örnek ve öneriler geliştirilmesine yoğunlaşmıştır. Ancak bu defa Müellifi olduğumuz Doğa Koridoru Örnek Alan Turizm Projelerimiz 150 km lik Yeşil Kuşak içine dağıtılmış ve tarafımızdan yatırımcı işletmeci rol üstlenilmiştir. Kısaca Yatırım Potansiyelini, bu defa yerel girişimcilik rolümüzle ve süreci daha da ilerleterek sonraki aşamalara kadar uygulama ve işletme bütünlüğünde devam ettirmek istediğimizi yetkili ve karar süreçlerinde olan merkezi ve yerel idarecilere bildirdik. Projelerimizi yatırım ortaklıkları tesıs ederek 2023 yılına kadar uygulayabilmek üzere Sn Cumhurbaşkanımızdan ve Başbakanımızdan himayelerini talep ettik. Yeşil Kuşak Doğal Turizm Koridoru için ürettiğimiz tüm bilgi ve çalışmaları öncelikle Doğu Karadeniz Bölge Ajansı DOKA ile Trabzon Merkezinde, sonrasında Başbakanlık Yatırım Ajansıyla Körfeze Yönelik İstanbul Merkez binasında paylaştık. Çok kapsamlı olan Doğal Turizm Kuşağı Projelerimiz; araçlı-atlı-yaya entegrasyonunda çok sayıda ilçeyi içine alacak safari aksı oluşturarak yatırım ve işletme planlaması şeklinde öngörülmüştür.. Projeleri ve taslak güzergahlarını Turizm Bakanlığı’na,Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na,Orman Bakanlığı’na,Trabzon Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na,Trabzon Valiliği’ne Kalkınma Bakanlığı’na, Milli Emlak Genel Müdürlüğü’ne,Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’na, İlgili bazı Milletvekillerine ilettik. Bilgi almak isteyen başta siyasilerimiz olmak üzere herkese de kapımızı ofislerimizi açık tuttuk. Tutuyoruz.
Planlama Sürecini Etkileyecek Kararlar
TAKA: Sayın Altun Doğal Turizm Koridoru Yeşil Kuşak Projeleri’nin genel amacı nedir? Bu projeyi nasıl yorumlamalıyız?
Lütfi Altun: Doğu Karadeniz’in Trabzon özgün ve özellikli coğrafyasındaki kültür ve topografyasına nakşolmuş özellikleri, eko sistemi, doğal ve kırsal mimarisi, insan kaynakları, varlık değerleri, geçmişten gelen geleceğe taşınacak mirası vb. tüm farkındalık algısı bir bütün olarak korunarak geliştirildiği, bölgenin sahil – yayla / kıyı-dağ / vadi-tepe topografya zenginliğini erişilebilir kılınarak turizmin kültürel eko sistem ve doğal ortam cazibesine arz edildiği, kültürel ve doğal çevreye duyarlı sürdürülebilir kırsal kalkınmasına katkı sağlamaktır genel amaç. Doğal Turizm Koridoru’nun içinde yer aldığı planlama bölgesinde planlama sürecini etkileyecek çok sayıda üst düzey kararlar stratejiler ve yasal çerçeve bulunmaktadır. Bunların bir kısmı, Kalkınma Planı gibi tüm ülkeyi etkileyecek kararlardır. Bir kısmı ise, ya sektörel, ya da direkt yöreyi etkileyecek kararlardır.
Farkındalık Ortaya Çıkarılmalı
TAKA: Trabzon’un Doğal Turizm koridorları nerelerdir? Bu vadiler veya Tepeler üzerinde turizm uygulamaları ve yerleşkeler nasıl olmalıdır?
Lütfi Altun: En basiti Değirmendere hattından başlayarak, Maçka Sümela Altındere Vadisi Çakırgöl Santa Arsin turizm ringinin üzerine doğal turizm safarisi çalışmaları 2023 odaklı tamamlanmalı. Güzergâhın tamamında kimlik, yerel malzeme ve işçilik ön planda olacak şekilde farkındalık ortaya çıkarılmalıdır. Bundan aks üzerindeki tüm ilçe köy ve mezralar yararlanabilmelidir. Altın park mutlaka Gümüşhane Çakırgöl ve Santa ile bağlanmalıdır. Hıdırnebi Karadağ Turizm Destinasyonu .Ayder ve Uzungöl çıkmazı yaşanmadan önceden yönetilebilmeli.. Benim Davos Önerim Burası zaten Projesinide sundum. Cevap bekliyorum. Bir başka doğal turizm destinasyon önerim Cev Şin Vadisidir. Uzungöl benzeri planladık. Bunu da yetkililere sunduk. Kent kırsalında mutlaka Turizm Bakanlığı nın kimlikli yerleşkeler için son günlerde sürecin önünü açan strateji benimsenmesinden yararlanılmalı kaynak krediler kullanılarak sokak ve cadde rehabilitasyonları Trabzon ilçe ve köylerinde yol güzergahlarında başlatılmalıdır. Doğal Turizm Koridorunun yerel kalkınmanın birlikte ele alınacağı, kentsel alan kırsalında mevcut yerleşimlerde ve köy merkez alanlarında kapsamlı rehabilitasyonlar, yenilemeler, turizme açık konukevleri, yerleşkeler içi ve çevresinde nitelikli pansiyonlar ve konaklama üniteleri, biri pansiyon diğeri konut ikiz konutlar şeklinde projeler öngörülmelidir. Yerel halkın dahli esas olmalıdır. Koridorun uygun yerlerinde dağ otelleri, sağlık köyleri, organik ürün üretim çiftlikleri, kentsel otellere yoğunlaşıp pek memnun kalmayan yabancı turist ailelerin toplu kalacakları kırsal yerli kimlikli köy kırsallı tipolojiler öncelikli ele alınmalıdır. Dağ otelleri vadi destinasyonları olabilmelidir. Bizim bu konudaki projelerimiz önerildi cevap bekleniyor. Elbette; «Doğal Turizm ve Yayla Koridoru» kapsamında yayla alt bölgeleri ile ulaşım erişim kuşaklarında ve destinasyon noktalarında belirlenen alanlarda proje oluşturulurken buradaki yerel halkın alan ve mekan kullanım amacı ve kullanım ihtiyaçları, önemli ve öncelikli kabul edilmelidir. .
Doğal Ve Kültürel Kaynakların Korunması Öncelik Olmalı
Yatırım geliştirme bölgelerine yakın ve komşu alanlar kademe kademe rehabilite edilecek alanlar olarak yeni kırsal gelişim alanları, şeklinde öne çıkarılmalıdır. Yatırım talepleri ve tüm turizm potansiyelleri ve ihtiyaçlar planlı önermelerle önceden çözümlenmelidir. Doğal-kültürel kaynakların korunması en temel öncelik olmalı, yerelin üretim ve hizmet kapasitesi esas alınmalıdır. Belirlenen yerleşke rehabilitasyonları, yeni konaklamalar için öngörülmüş sıra ve tekil evler, diğer tüm konaklama tür ve yapıları, butik oteller, vadi –yamaç-zirve destinasyonları; ziyaretçilerine odaklanmalı doğa safari turizmini hedeflemelidir. Proje kapsamında destekleyici işlevsel ve mekânsal kararlar (Yaz kış Doğa Safarisi, Kış turizmi, -Dağcılık(Tırmanış), -Kamp Alanları, -Piknik Alanları, Rekreasyonel Parkurlar, Günübirlik Tesisler, Pansiyonlar, Konaklama Merkezleri, Yürüyüş Güzergahları , -Orienteering(Yön bulma), Atlı Yürüyüş, Oksijen turları, Paraşütle Atlama Olanağı, Seyir Terasları, Biyo-çeşitlilik koridoru vb.) dikkate alınmalıdır. Yerelliğin varlık değerleri, ağaçlık fundalık çimenlik taşlık kayalık toprak sulak alanları, doğal ortamları, geleneksel kültürel ve tarihi mimarisi ve ev tipolojisi, sosyo kültürel etkinlikleri, yerelin kendine özgü organik tarımı, ziraatı, balıkçılık, hayvancılık, arıcılık vb ekonomik kaynakları turizm gelişim eylem plan ve programlarının parçaları olarak birleştirilmelidir.
Yerel Halk Projenin Parçası Haline GeldiLokasyonlar röl paylaşımında olmalı. Örneğin Akçaabat Gastronomisi gibi. Gelin görün ki Akçaabat köftesinin standardını koruyamadı izleyemiyor denetleyemiyor bile, giderek bu şansını da yitirecek.
Bir basit kalite kontrol laboratuarı yok. Oysa benzerlerinde 500 yıldır kalite kontrol izlendiğini bugün de bilgi teknolojileriyle nano düzeyde tetkiklerle genetik analizlerine inildiğini biliyoruz ürünlerin. Biz bunu da yatırım projelemize ekledik ve sunduk ilgililere. Bizim yapmış olduğumuz projelerde yerel halkın bizzat dahil olduğu bu programın pratiğinde yerel ihtiyaçlarda gözetilerek yerel halk projenin bir parçası haline getirilmiştir.
Kırsalın en gözde alanları yaylalarımız yapılaşmanın tehditi altındadır. Dağ taş bina dolmuştur. Adeta 1950 yılının gecekondulaşma evresi bu defa yaylalarda yaşanmaktadır.
Bu kontrolsüz ve boş derme çatma binalar terör koridoruna fırsat sağlar .
