Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından devlet korumasındaki çocukların aile ortamında sevgi ile yaşaması için başlatılan ve her geçen gün yaygınlaşan koruyucu aile sistemi ile ilgili çalışmalar hız kesmeden sürüyor. Koruyucu aile sayısı hem Türkiye’de hem de Trabzon’da her geçen gün artıyor. Bu kapsamda Trabzon 55 aile koruyucu aile oldu.
Korucu aile hizmetini anlatan Sağlam, “Öz ailesi tarafından bakım ihtiyacı karşılanmadığı için devlet korumasında olan çocuklarımız var. Bu çocuklarımızı kuruluşlarda bakıyoruz. Devletin çocuğun yaşına, cinsiyetine, engel durumu, koruma altına alınma nedenlerine göre farklı kuruluşlarda verdiği hizmetler var.” dedi.
“ÇOCUK İÇİN EN İDEAL YETİŞME ORTAMI AİLE ORTAMIDIR”
Sağla, konuşmasında “Biz bu hizmetleri kuruluşlarda vermektense aile yanında olmasını tercih ediyoruz. Bizim meslekten de bir mottomuz vardır. Denir ki; en kötü aile ortamı en iyi kuruluş bakımından iyidir. Biz de çocukları, engellileri, yaşlıları mümkün olduğu kadar aile yanında tutalım. Çocuk için en ideal yetişme ortamı aile ortamıdır. Yaşlılarımız mümkün olduğu kadar huzur evlerine gelmesin, torunları ile akrabaları ile bir arada olsun. Ben 7 yıl huzur evinde çalışmış biri olarak şunu da söyleyebilirim ki: huzur evinde kalan yaşlılar eğer o uyum sürecini aşamazlarsa ömürlerini kendi kendilerine kısaltıyorlar. Kuruluş ortamında olmasının verdiği moral bozukluğu, kuruluşun şartların değil bu. “Ben niye burdayım” muhasebesi ile kendilerini çok ca üzüyorlar. Tabi biz bunu kuruluşlarda telafi etmeye çalışıyoruz ama ailenin yerini, sıcaklığını tutamıyoruz. Bakanlığımızın öyle bir politikası var. Diyor ki mümkün olduğu kadar, çocuk, kadın, yaşlı, engelli hangi hizmet alanımızda ki bireyler olursa olsun, öncelikle aile ortamı.” İfadelerine yer verdi.
KANATSIZ MELEK ONLAR
İl Müdürü Sağlam, “Biz kuruluşa aldığımız çocukları koruyucu aile yanında bakmak istiyoruz. Çok eskiden koğuş tipi kuruluşlar vardı. Şuan da böyle bir ortam yok.” Diyerek konuşmasında “ Şuan da bütün Türkiye’de hepsi ev tipi dubleks daire tipi. Ne kadar lüks olursa olsun çocukları baktığımız kuruluşlarımız. Şuan da çocuk evleri sitesi şeklinde. Bir idari bina var. Çocukların yaş ve cinsiyet gruplarına göre ayrı ayrı binları var, ayrı mahremiyet alanları, üçer kişilik odaları var. Kamunun verdiği bu hizmetleri ne kadar lüks olursa olsun aile yanında olan hizmetlerden daha iyi olmaz, önce aile. Dolayısıyla çocukları bire bir ilginin, sahiplemenin olduğu koruyucu aileler bizim için kanatsız melek. Sorumluluk bilinci olan, bir kısmı bunu topluma borç olarak görüyor.” Cümlelerine yer verdi.
HANGİ AİLELERE VERİYORUZ?
Şartlarla ilgili bilgi veren Seha Sağlam, konuşmasında şunları kaydetti: “Türk vatandaşı olması, 25-65 yaş arası olması. Eğitim düzeyi olarak ilkokul mezunu olması. Gelir durumda da çok lüks, çok zengin bir yaşam beklemiyoruz. Düzenli bir gelire sahip olması ailenin yeterli. Bizim için önceklik ailenin ilgisi ve sevgisi. Evli ya da bekar olup olmaması önemli değil. Kadın ya da erkek bekar kişilerde koruyucu aile olabilir. Çocuklu ya da çocuksuz kişilerde koruyucu aile olabilir.”
“KORUYUCU AİLE OLMAK TOPLUMSAL BİR GÖREVİMİZ”
Koruyucu aile sisteminin amacından bahseden Sağlam konuşmasında “Çocuk koruyucu ailede olunca ne kazanacak? Aile yanında baktığımız çocukları anne baba seviyor, sonsuz sevgi, ilgi var. Bizim kuruluşlarımıza gelmek zorunda kalmış olan çocuklarımızın bu sevgiye hakkı var. İşte bu yüzden koruyucu aile. Yoksa onları devlet bakamıyor değil. Öğretmenleri, bakıcı anneleri, sorumlu ablaları, müdürleri var. Bütün hizmetleri görülüyor ama birebir aile içerisinde olan ilgi ve sevgiyi kamu kurumunda tamamlamak birebir vermek, ailede ki gibi verebilceğimizi iddia etmek doğru olmaz. Devlet zamanla tecrübe etti ki aile yanında yetişen çocuk kuruluş ortamında yetişen çocuktan çok daha sağlıklı ve psikolojik gelişimini tamamlıyor. Dolayısıyla çocuk aile yanında olmalı. Bu Avrupa’da da böyle. Bizim de bu konu da amacımız, niyetimiz mümkün olduğu kadar çocukları sorumluluk bilinci taşıyan, çocuklara nasıl davranacağını bilen, ilgi ve sevgi gödterebilecek ailelerin yanında çocuklarımızın bakılması. Çocuklarımızın tabii kuruluşa gelmeden önce olumsuz bir geçmişleri olabiliyor. Travmatik durumlar, ayrılmış, boşanmışlıklar, vefat durumları olabiliyor. Çocuklarımızın bu travmatik durumlarınında desteklenmesi gerekiyor. Bizim burada bilinçli, sorumluluk sahibi olan şevkat ortamı olan ailelere ihtiyacımız olabiliyor. Koruyucu aile bizim için çok önemli, aynı zamanda toplumsal bir görevimiz. ” cümlelerine yer verdi.
“BU İŞ GÖNÜL İŞİ”
Sağlam, “Bu iş gönül işi, içi ısınmıyorsa çok faydalı olmayabilir. Bugüne kadar ailelerimiz çoğunlukla ilk gördükleri çocuğu alıyorlar. Şuanda Trabzon’da bizim 55 aile yanında 76 çocuğumuz var. 3 kardeşe bir koruyucu aile olanlar var. Bir aile üç kişiye kadar koruyucu aile olabiliyor. Kardeş olmayan 3 çocuğa koruyucu ailede olabiliyorsunuz. Bir tane öğretmenimiz var. Kardeş olmayan üç çocuğun koruyucu ailesi. Daha önce kardeş olan 3 çocuğa koruyucu aileydi. Kardeş olan o ailenin durumu düzeldi. Aile çocuklarını yanına almak istedi. Ondan sonra bu emekli öğretmenimiz kardeş olmayan 3 çocuğu aldı. Benim bu topluma katkı sunmam gerekir, bu benim görevim diyerek koruyucu aile oldu. Bizim için çok güzel bir tablo. ” dedi.
AİLELERE VE ÇOCUKLARA ÖDEMELER YAPILIYOR
Sağlam, koruyucu ailelere verilen destekler ile ilgili, “Koruyucu ailelere ve koruyucu aile yanına yerleştirlen çocuklara hizmet süreci içerisinde Koruyucu Aile Birimi tarafından rehberlilk ve yönlendirmeler yapılmaktadır. Çocukların bakım, eğitim ve yerleştirmelerine ilişkin harcamalara karşılık olmak üzere talepte bulunan koruyucu ailelere aylık ödemeler yapılır. Çocukların yaş ve engel durumlarına göre ödemeler farklı oranlarda 1.209 Lira ile 2.647 TL aralığında aylık olarak yapılmaktadır. Eylül ayında okul masrafları göz önünde bulundurularak aylık ödemeler normalde alınan ücretin 3 kat tutarında yapılır. Nisan ve Ekim aylarında giyim masrafları göz önünde bulundurulara aylık ödemeler alınan ücretin 2 kat tutarında yapılır. Koruyucu aile hizmetinden yararlanan çocukların eğitimlerine ve gelişimlerine destek sağlayacak kurslara gitmeleri halinde aylık bakım ödemesine ilavete bu kursların ücretleri de devlet tarafından karşılanır. Çocuklar devlet hastanelerinde ücretsiz tedavi olabilmektedir. Eğitim öğretimene devam eden çocukların okul servis ücretleri aylık bakım ödemesine ilaveten devlet tarafından karşılanır. Koruyucu aile hizmetinden yararlandırılan çocuklar özel okula veya kreşe göndeirlmek istenilmesi durumunda ücretsiz kontenjan kapsamından yararlandırılır. Tek ebeveynli koruyucu aileler hariç olmak üzere isteğe bağlı sigorta ödemeleri aylık olarak 1.601,28 TL tutarında karşılanmaktadır. Böylelikle ev hanımı olan ya da herhangi bir işte çalışmayan koruyucu aile adaylarının emekliliğine katkı sağlamaktadır.” İfadelerini kullandı.
KORUYUCU AİLE İLE BİYOLOJİK AİLEYİ KARŞILAŞTIRMAYIZ
Sağlam, açıklamasında şu cümlelere yer verdi: “Koruyucu aile yanında olan çocukların öz aile ile olan iletişimini de sürdürüyoruz. Öz aile çocuğunun hangi aile yanında olduğunu bilmez. Koruyucu aileye çocuğun gelişimi için biyolojik aile ile bağını koparmaması gerekir. Dolayısıyla biyolojik aile ile irtibatını sağlayacağız. Bizim söylediğimiz aralıklarla çocuğu getireceksin biz görüştüreceğiz, sen görüştürmeyeceksin.” diyoruz. Onlar tanışmazlar, koruyucu aile ile biyolojik aileyi karşılaştırmayız. Çocuk söyler mi? söyleyebilir ama şu yoktur; biyolojik ailenin koruyucu aileyi rahatsız etmesi gibi bir duruma müsaade etmeyiz. Olası öyle bir durumda biyolojik aileye gerekli uyarıyı yaparız. Bir şekilde ulaşmışsa uyarırız, kamu yaptırımına kadar gider. Aile yine devam ediyorsa durum kolluk kuvvetlerine yansır. Çocuğunu belli aralıklarla alacaksın tabi ki senin çocuğun göreceksin, seveceksin, gezmeye gideceksin, ortak geçmişin olacak. Senin aile ortamın sağlıklı hale gelene kadar bu çocuğu koruyucu aileye baktırecağız. Biyolojik ailenin benim çocuğumu koruyucu aile bakmasın deme hakkı yok. Bazı aileler kuruluş ortamında kalsın istiyor. Bizim için aile ortamı kuruluş ortamından daha iyi. Koruyucu aileye verirken biyolojik ailenin rızasını alamıyoruz.”
DİNİ NEDENLERLE OLUMSUZ BAKANLAR OLUYOR
Koruyucu aile sistemine dini nedenlerle olumsuz bakanlar olabilidğini söyleyen Sağlam, bunun eksik ya da yanlış bilgiden kaynaklandığını düşündüklerini söyledi. Sağlam, “Biz biliyoruz ki Hz. Ali’yi büyüten Peygamberimizdi. Peygamberimizi büyüten dedesiydi. Örnekleri var. Yakın akraba koruyucu aile modeli dediğimiz modeller var. Burada ki tek kriter nedir? Mahremiyet. Mahremiyeti sağladıktan sonra dinin bu yönde engeli yok tam tersine teşviki var. Kimsesiz bir çocuğun başını, yetim bir çocuğun başını okşamanın ne kadar önemli olduğunu biliyoruz. O zaman adı koruyucu aile değildi belki o zaman ama yapıla iş buydu. Yani bir amca da yeğenine koruyucu aile olabilir. Bir dedede torununa koruyucu aile olabilir. Teyzesi, yengesi, olabilir. Aynı imkan ve yararlardan onlar da yararlanır koruyucu aile olmakla. Bizim için koruyucu aile geleceğe, topluma borcumuzdur diye düşünüyorum. Topluma borcumuzu ödemek istiyorsak bu çocuklarımıza sahip çıkmalıyız.” diye konuştu.
Sonay ÇALUK
