Fındık taban fiyatının en az 20 TL olarak belirlenmesi gerektiğini ifade eden üretici, mağduriyetin önlenmesi gerektiğini söyledi. Fındık üreticileri; fındığın sorunlarını ve taban fiyatla ilgili taleplerini TAKA Gazetesi’ne anlattı. İşte o söyleşi;
Üretici Mağdur
YUSUF KAYNAK: Son dönemde insanlar aylarca bekliyor. Mesela geçen yıl 8 TL idi. En çok 11 lira oldu. Fındığını satan sattı. Açıklama yapılıyor 18 lira. Bunu kim yapacak devlet. Devletten çıktı bu iş ama yine de bu işte bir parmağı var yani. Çık ben bu sene fındığı 18 den alacağım randımanına ya da enflasyona göre de. Ama şu anda hiçbir şey yok. Fındık dalında toplanmak üzere, ağustosa az kaldı ama çıt yok. Bu hükümetin Karadeniz Bölgesi’nde oy kaybetmesine sebep oldu ve olmaya devam ediyor. Eskiden mesela (yaş 60) diyelim ki fındık toplanmadan 15-20 gün önceden açıklanırdı.
Şimdi üretici zaten mağdur. Nasıl mağdur, yevmiye var. Şimdi bir kişinin yevmiyesi nerden baksan 120 lira oldu bu yıl. Şimdi bu adam fındığı toplasın mı toplamasın mı? Dalında bıraksın mı bırakmasın mı? Zaten fındığı satmışlar İtalya’ya. Şu an bizim fındığımızla bize çikolata satıyorlar. Fındık şu an Türkiye’nin en kıymetli ürünü, altın yani. Bizim milletvekillerinde de iş yok. Gidip Cumhurbaşkanının kapısını çalacaksın, ben Trabzon’a dünya genelinde fındıkla ilgili her ürünü üretebilecek fabrika istiyorum. Bunu zaten Erdoğan size verecek. Millet işsiz, bu gidişle kapkaççılık başlar, hırsızlık başlar… Lise mezunu, üniversite mezunu insanlar işsiz, bunlar ya hapçı olacak ya da kaçakçı olacak. Fındık her alanda kullanılabilecek bir ürün. İstediğine satar istediğine satmazsın. Ama millet alışmış tembelliğe. Sat İtalyanlara, millet işsiz.
20 Liradan Aşağıya Düşmemeli
ERDOĞAN BEKÂR: Önümüzdeki ay fındık toplanmaya başlayacak. Kurban Bayramı gelmeden bu millet fındığa başlar. Daha fındık başlamadan fiyat açıklanırsa vatandaş kendini ona göre ayarlar. Şimdi bizim burada şöyle bir şey var. Gurbetçi geliyor, burada kırıcı dediğimiz tüccarlar fındığı mesela 15 lira mı taban fiyat 10 liradan piyasayı açıyor. Ne oluyor millet gidecek nasılsa yola çıkacak, ben bunun fındığını 10 liradan alırım hesabını yapıyor. Bizde diyoruz ki bu fiyat önceden ayarlanırsa üretici de 5 kuruş istifade eder, satar fındığını gider. Bu gün normal şartlarda 20 liradan aşağıya düşmemeli fındık. Ben bu piyasanın içinde olan biriyim. Üretici fındığın yanına bir sefer gidiyor, bir kilo fındık 15 lira. Az değil doğru, Allah için konuşmak lazım. Fındık fena değil, fındık 15-20 liraya satıldıktan sonra iyidir. Kendini kurtarır.
130 Liradan Aşağıya Çalışan Yok
OSMAN ŞAHİN 20 lira olmalı. Yılın bu ayında, Temmuz ayının ortalarında bu fiyat belirlenmeli. Herkes işini bilmeli.Gübresi ucuz olacak, ilaçlama ucuz olacak. Buruda benim fındığa küf vurdu. O küf vuran fındıktan fındık olmaz. Kırıyorsun fındığı içi acı çıkıyor. Her iki tanesinden biri acı. Fındığın böyle bir durumu var. İşte buna devletin bir çare bulması gerekiyor. Buna bir ilaç bulunacak, bu ilaçta ucuz olsun ki üretici altından çıksın. Fındık satış kooperatifi fındık yevmiye fiyatını açıklamış 85 lira. Şimdi bu fiyata çalışacak işçi bulamazsın. 130 liradan aşağıya çalışacak işçi yoktur.
Kaliteli Fındığı Ucuza Almak İstiyorlar
İHSAN YILMAZ: 4-5 yıldır fındık üreticisiyim. Dedemden babama, babamdan da bana kaldı.
Fındığın fiyatı o yıl ki fındık potansiyeline göre fındığın toplanmasına bir ay kala (Karadeniz bölgesi için söylüyorum) açıklanması lazım. Çünkü erken açıklanmayan fındık fiyatı bazen tüccarların malı ucuza kapatmasına yardımcı oluyor. Karadeniz bölgesi göç vermiş zamanında, yurtdışında, İstanbul da yaşayan fındık üreticilerimiz var gelip fındığını toplayıp bir an önce satıp geri dönme planı yapıyorlar. Fındığı toplayıp kurutup iyi fiyatı beklemek yerine yaş olarak satıyorlar. Bu da tüccarın ambarlarını erken doldurmasına neden oluyor. Ve tüccarın kontenjanı dolduğu zaman fındık 20lira dahi olsa tüccar ben almıyorum diyor.
Bunların önüne geçilmesi lazım. Devletin bu konuları incelemesi, bir grubu görevlendirmesi lazım Karadeniz Bölgesi’nde tüccarlar fındığı hangi şartlarda alıyorlar, hangi bölgenin fındığını alıyor? Hangi bölgenin fındığını almıyorlar? Ben bunu yaşadım mesela, moloz da bir tüccara 3,5 ton fındığı götürdüm. Fındığımı kaliteli ve randımanlı olduğu için alamayacağını söyledi. Ama kalitesiz fındığı alıyor neden ucuz olduğu için. Tüccar burada uyanıklık yapıyor. Kaliteli fındığı ucuza almak istiyor ama alamıyor. Devletin belirlediği bir fiyat var. Bunun altına inmemesi gerekiyor ama iniyor. Nasıl, üreticinin ihtiyacı var. Bir an önce fındığı satıp işini görmesi gerekiyor mecburen daha ucuza satıyor. Karadeniz bölgesinde böyledir. Fındık satılır çocuk evlendirilir, borç ödenir, ev yapılır, hayvan alınır çünkü insanlar bunu bekliyor. Geçim kaynakları bu, hayatlarını buna göre planlıyorlar. Dışardaki insanlar bunu anlamasalar da fındık, çay, hamsi bu bölgeyi ayakta tutan kaynaklardır. Bir de fındığın ilaçlanması ile ilgili de devletin iyi bir araştırma yapması gerekiyor. Bu yıl fındığımızda mantar ve küf olayı çok oldu. Fındık ağacı meyveyi döktükten sonra küf olayı oldu. Bu da fındığın verim ve kalitesini düşürüyor. Üründen numuneler alınıp nedeni araştırılmalı. Biz ilacımızı, gübremizi gerektiği gibi kullanıp, fındığın altını temizlediğimiz halde neden bunlar oluyor. Değişen iklim şartlarından mıdır bilmiyorum araştırılması gerekiyor diye düşünüyorum.
Fındık taban fiyatı 20 liranın altında olmaması lazım bugünkü şartlara baktığımız zaman. Bugün bir yevmiyeli işçi en az 100 lira ya çalışıyor. Ki bu kimi yerde 130 lirayı buluyor. 15-20 ye yakın da personel çalıştırmaya kalksan işi matematiğe vurduğumuz zaman elinde bir kar payı kalması lazım, aldığının tamamını verdiğin zaman sadece zahmetin yanına kalıyor. Devletimizin bu konu da hassasiyetli davranacağını biliyoruz.
En Az 20 Lira Olmalı
ÖMER SONKAYA: Evet, fındık üreticisiyim. Ancak önceden 1,5-2 ton fındık toplarken arazilerin kardeşler arasında paylaştırılması ile şu an çok küçük bir fındık bahçem var. Bence fındığın fiyatı bu yıl en az 20 lira olmalı. Ve bu fiyatı daha fındık toplanmadan belirlemeli yetkililer. Olmadı en geç fındık toplanırken açıklamalılar. Bu fiyat geç açıklanınca ürününü acilen satmak isteyen üretici mecburen uyanık tüccarın eline düşmüş oluyor. İhtiyaç hâsıl olduğu için fındığı satan satıyor, yetkililer çok sonra fiyat açıklıyor. Burada en önemle durum üreticiyi tüccarın ilene bırakmamak. Bu durumun da araştırılması gerekiyor. Neden çok geç açıklanıyor fındık fiyatı.
2 Dolar Bile Yetmiyor
MUSTAFA EYÜBOĞLU: Bugün fındığın değerini düşürmüşler. 5-10 yıl önce fındık 5 dolar ederken şimdi 2 dolar bile etmiyor. Fındığın en az uluslararası piyasada değeri 5 doların üzerinde olması lazım. Buda takriben 25 liranın üzerinde ediyor. Ancak devlet desteğini fındıktan çekmiş olduğu için piyasa da İtalyan firmaların eline kalmış oldu. Bu yüzden üretici hiç umutlanmasın, fındık para etmez.
Üretici emeğinin karşılığını alamadı mı bahçeye bile inmiyor. Bugün fındığın kilosu 10-12 lira ama bir yevmiye 150 lira. Gübresi, ilacı, mazotunu hesaba katınca tamamen zarar oluyor. Üretici ne yapsın, çaresiz. 5-6 yıl önce fındık bir para etti, ben bile kazmamı küreğimi aldım elime bahçeye indim. Şimdi para etmediği için terk edildi, bakımsız kaldı orman oldu her taraf. Bunu hükümet gündemine alıp bir an önce çözmesi lazım.
Üreticiye Eğitimler Verilmeli
MURAT SELCUK: Bence bu yıl fındık taban fiyatı en az 17 lira olmalı. Ve bu fiyat Ağustos başında daha fındık toplanmadan belirlenmeli. İlçe tarım müdürlüğü elemanları ilçelerdeki bahçeleri gezerek, örnek bahçeler yaparak vatandaşı bilinçlendirmeli. İlaçlama ve bahçe bakımı konusunda üreticiye uygulamalı olarak eğitim verilmelidir.
2 Ay Önceden Açıklanmalıydı
YASİN ATEŞOĞLU: Bu yıl ki duruma göre fındık taban fiyatı en az 20 TL olmalı. Bu fiyat fındık toplanmadan iki ay önce açıklanmalı diye düşünüyorum. Özellikle bu yıl fındıkta küf olayı fazlasıyla fındığın kalitesi etkilemektedir. Fındık üreticisinin toplanıp, ağaçların nasıl kesilip budanacağı, diplerdi eşkinlerin ne kadar bırakılacağı konusunda bilinçlendirilmelidir. Üretici her konuda aydınlatılmalı ve desteklenmelidir. Toprak analizinin yapılması ve hangi zirai ilaçların kullanılıp hangilerinin fındık için uygun olmadığı belirlenmelidir.
Fındık Fiyatı Üzerinden Siyaset Yapılıyor
NİZAMETTİN ÇELİK: Günümüzde fındık fiyatı ve siyaset birbirine karışmış durumda. Fındık fiyatı 20 lira da olsa 10 lira da olsa bu millet mutlu ve memnun olmaz. Yapılan onca hizmet varken insanlar fındık fiyatı üzerinden saçma bir siyasi polemiğe girmiş durumda. Kavun, karpuz şuan da çok pahalı neden kimse bunu konuşmuyor. Millet deveden deve kazanmak peşinde ama olmaz deveden postunu kazanırsın. Ben hem kemik hastanesinde fizik tedaviye gidiyorum hem de terzi dükkânın da çalışıyorum. Sağ ve sağlamsan çalışacaksın. Elinden geleni yapacaksın. Başkasında sorun bulmak her zaman kolaydır. Ama biz önce kendi elimizden geleni yapmalıyız.
Üretici Tüccarın Eline Bırakılmamalı
SABAHATTİN KARAAĞAÇLI: Fındığın fiyatı en az 20 lira olmalı. Bu fiyat fındık toplanmadan önce açıklanması lazım. Çünkü üretici tüccarın ilene bırakılmamalıdır. Böyle olursa üretici tamamen zarar ediyor. Fındığı devlet almalı, arada tüccar olmamalı. İş tüccarın eline kaldı mı üretici onların elinde oyuncak oluyor.
Üretici Ve Alıcı Korunmalı
HASAN AK: Fiyatı belirleyen kişiler hem alanın hem satanın açısından bakıp makul bir fiyat belirlemelidir. Fiyat belirlenme tarihi olarak en güzeli fındık daldayken yapılan açıklamadır. Herkes için daha uygun olan budur. Fındığın sorunları için şimdilik işçi ücretlerinin fazlalığı ve bu yıl fındığı vuran küf sayılabilir.
Geç Bile Kalındı
Erol ER: Bu yıl fındığın fiyatı 20 lira olmalı. Temmuz ayının ortalarının geride bıraktığımız şu gülerde devlet fındık fiyatını açıklamak için geç bile kalmıştır. Temmuz ayının başlarında henüz fındık toplanmaya başlamadan bu fiyat açıklanmalıdır. Çiftçi devlet tarafından desteklenmeli, çiftçiye daha iyi bir hizmet sunulmalı, gübre desteği yapılmalı, yevmiye fiyatları daha makul meblağlara çekilmeli. Üretici yaptığı işten kar etmeli ki bu işi daha iyi ve severek yapsın.
Ortada Fındık Yok Bahçe Yok
ENVER KONT: Bu yıl fındık fiyatı fındığın durumuna göre 18-19 lira olması lazım. Ancak açıklanacak fiyatın 10 lirayı geçmeyeceğini düşünüyorum. Fındığın fiyatı, fındık toplanmaya başlandıktan 5 gün sonra açıklanabilir. Bu da ağustosun 10’una tekabül ediyor. Çünkü gurbetçiler var, fındığını satıp gidecekler. Bu gurbetçi grup fiyatın belirlenmesinde fazlasıyla etkili oluyorlar. Gurbetçinin fındığını acilen satıp gitmek istediğini bilen tüccar fındığın fiyatını aşağıda tutuyor. Yani devletin buna el atıp bu fiyatı en geç Ağustos un 10unda açıklaması gerekiyor. Fındığa yanlış teşvik yapılıyor. Bu teşvikler yerine fındığın fiyatı yukarılarda tutulsa üretici aldığı parayla fındığın gerekli bakımını yapar. Yapılan teşviklerin cazip olması nedeniyle insanlar yıllardır boş arazisini fındık bahçesi olarak gösterip parayı alıp yiyor, ortada fındık yok bahçe yok. Devletin kontrol mekanizması yetersiz kalıyor bu konuda. Bu yüzden teşvik yerine bu yaklaşım fındık fiyatlarına yansıtılabilir.
Sorunlara Çözüm Üretilmeli
HAMİ PEHLİVAN: Fındığın fiyatı 20 liradan aşağıda olmamalıdır. Bir kilo leblebi 22 lira iken fındığın neden fiyatı 12 lira. Fındık fiyatı temmuz ayının ortalarında açıklanmalıdır. Bu üretici için en uygun tarihtir. Okula öğrenci gönderecek aileler var. Karadeniz’imizin bir tek fındığı var. Üreticimizin buradan gelecek paraya ihtiyacı var. Milletvekillerimizde de sorun var, onların bizim sesimiz olması gerekiyor. Halkla bir araya gelip sorunlarımızı dinleyip ona göre çözüm üretmeliler. Geçenlerde açıklama yapılmış yevmiye fiyatları 85 liradır diye. Bu fiyat yetkililerin piyasadan habersiz olduğunu gösteriyor. Hiçbir üretici o ücrete çalıştıracak işçi bulamaz. Ayrıca yevmiye fiyatlarının düşük olarak açıklanmasının altında fındık fiyatının aşağıya çekilme amacı var. Yetkililer bizim burada neler çektiğimizden habersiz.
Neden Avrupa Devletleri
YAHYA KUL: Fındığın fiyatı bu yıl 20 lira olmalı. Bu fiyat en geç ağustosun 1’inde açıklanmalı. Yani fındık toplanmaya başladığında fiyat belli olmalı. Şu sıralar an büyük sorun fındığı kurutan böcek, bunun için ziraattan yardın bekliyoruz. Ürünü yerinde inceleyip gerekli tedbirler konusunda bizleri bilgilendirmeliler. Devlet çaya sahip çıktığı kadar fındığa sahip çıkmadı. Çayın alternatifleri üretildi. Aynı ARGE çalışmasının fındık içinde yapılmasını istiyoruz. Fındığın kullanım yerleri genişletilmeli. Dünyada fındık üretiminde bu kadar öndeyken fındık üreticisinin bu kadar mağdur edilmemesi gerekiyor. Fındığın borsasını belirleyici devlet biz olmalıyız. Bu neden Avrupa devletlerine bırakılıyor.
Ayrıca en büyük sorunlarımızdan biri de fındık randımanını belirlemeye gelen insanların uzaklardan gelmesi. Daha önce hiç fındık yetiştirmemiş, fındıktan anlamayan insanların bu iş için görevlendirilmesi fındığımızın heba olmasına neden oluyor. Yağlı, randımanı yüksek fındıkların kalitesiz diye alınmayıp geri gönderilmesine şahit oldum. Fındıktan anlamayan insanların bu işi yapmasını istemiyoruz.
Özel Sektör Desteklenmeli
HASAN DUMAN: Devletimizin bir tarım politikası yok. Araştırmalar yapılmalı, yapılan araştırmalar incelenip uygulamaya geçilmeli. Vatandaş karşılığında para alıyorsa bunu adı ticari maldır. Ticari malın fiyatını ise arz-talep ilişkisi belirler. ARGE, entegre çalışmalar yapılmalı ve devlet üretim yapmamalı. Özel sektör desteklenmeli.
En Geç Ağustos’ta Açıklansın
OSMAN ÖZSALİH: Fındığın fiyatı bu yıl en az 15 olmalı. Üretici fındığı satmadan yani 8. ayın 15inde açıklanması lazım. En büyük sorunumuz fındık üreticileri olarak tüccarlara muhtaç olmamız. Muhatabımız devlet olsa bizim için daha iyi olur. Ve fındık fiyatının geç açıklanması da bizim için sorun. Her yıl bu konuşuluyor lakin yetkililer her yıl geç kalıyor. Bunun önüne geçilmesi lazım.
Üretici Bilinçlendirilmeli
AHMET ÇİLİNGİR: Fındığın fiyatı 20 liradan aşağıda olmamalı. Fındık toplanmaya başlamadan bir hafta önce devlet bu fiyatı açıklamalı yani temmuz ayının son haftası fiyat kesinleşmiş olmalı. Devlet üreticiyi desteklemeli, yardım yapmalı ve üreticiyi bilinçlendirmelidir.
Her Yıl Geç Kalınıyor
MUHAMMET KÜÇÜK: Fındığın fiyatı bu yıl 20 lira olmalı. Her yıl fiyatın belirleneceği tarih konusunda geç kalınıyor. Sonuçta bu fındık her yıl üretiliyor ve satılmayı bekliyor. Neden her yıl farklı bir tarihi beklemek gerekiyor. Bir tarih belirlenmeli ve her yıl geçerli olmalı. Üreticiler devlet tarafından destek bekliyor. Fındığın kaliteli olması için neler gerektiği konusunda araştırmalar yapılıp, sonuçlarının üreticiyle paylaşılması gerekiyor.
Ürecinin Emeği Göz Önünde Bulundurulsun
ALAATTİN KARA: Fındık fiyatı bu yıl en az 17 lira olmalıdır ve bu fiyatta her yıl geç kalındığı gibi bu yıl da geç kalınmıştır. Üreticiler olarak öncelikli isteğimiz bu fiyatın her yıl zamanında açıklanması ve tüccardan çok bu işe emek veren üretici göz önünde bulundurularak ayarlanmalıdır.
Devletimiz Yanımızda Durmalı
FEVZİ KİBAR: Fındık fiyatı 20 liranın altına düşmemelidir. Devletimiz bizim yanımızda olmalıdır. Verdiğimiz emeğin boşa gitmesini istemiyoruz.
