CHP listesinden on yıl boyunca başkanlık yapan Oyman,1973 senesinde partisinden istifa etmiş ve bir süre bağımsız kaldıktan sonra Cumhuriyetçi Güven Partisine (CGP) katılmış ancak üçüncü kez girdiği başkanlık seçimini kazanamamıştır. CHP 1973 yılında yapılan belediye seçimineSefer Özgür ile katılmış ve Trabzon Belediye Başkanlığını tekrar kazanmıştır. Süreci yine Trabzon Büyükşehir Belediyesi meclis arşivinden takip etmeye devam ediyoruz. Önce Sefer Özgür’ü tanıyalım;
SEFER ÖZGÜR KİMDİR?
Sefer Özgür, 1922 yılında Trabzon’un Maçka ilçesinde dünyaya geldi. 1941 senesinde başladığı Harp Okulunu 1943 senesinde bitirdi ve topçu teğmen olarak Türk Silahlı Kuvvetlerinde hizmete başladı. 1954 yılında Kore Harbine katıldı ve gazi madalyası aldı. 1963-1964 yılları arasında Trabzon 143. Piyade Alay Komutanlığını yürüttü. 1970 yılında kurmay albay olarak emekliye ayrıldı. 09.12.1973 – 11.9.1980 tarihleri arasında Trabzon Belediye Başkanı oldu. Yani iki dönem üst üste belediye başkanlığı seçimlerini kazandı.
1980-1982 yılları arası Trabzon Çocuk Esirgeme Kurumu Başkanı, 1983 Çaykur Yönetim Kurulu Üyeliği, Türk Donanma Vakfı Yönetim Kurulu Üyeliklerinde bulundu ve 1982-1988 yılları arasında Trabzon Lisesi ile Trabzon Sanat Enstitüsünde Gönüllü Milli Güvenlik Derslerine girdi. 18.07.2001 tarihinde vefat etti.
Dostumuz Kadir Yeter, gelmiş geçmiş en zengin belediye başkanının Sefer Özgür olduğunu söyler. Çünkü hiçbir mal edinmemiştir, der.
İMAR TADİLATLARI YAĞMUR GİBİ YAĞIYOR
Sefer Özgür dönemi meclis kayıtları bizim açımız açımızdan şansız bir dönemi içeriyor. Zira meclis arşivinde sadece karar özetleri var, üye ve başkanın yaptığı konuşmalarla ilgili kayıtlar artık yok. Demek ki ses kayıtları tutulmaya başlanmış ancak bu kayıtlar günümüze ulaşmamıştır.
Tutanakları incelediğimizde bu dönemde en çok belediye meclisini meşgul eden konunun imar tadilatları olduğunu görüyoruz. Belediye meclisine yağmur gibi imar tadilatı teklifleri yağmaktadır. Çoğunluğu kat ilavesi istenmekte, şehir dikine büyümeye devam etmektedir. Trabzon’un imar planı serüvenine daha önceki başka bir yazımızda geniş bir şekilde değindiğimizden bu bölümde konu ile başka bir değerlendirme yapmıyoruz.
Kavakmeydan Mahallesi İnönü Oldu
Yine Sefer Özgür döneminde meclis tutanaklarda bazı mahallelerin isim değişiklikleri dikkatimizi çekiyor. 1974 senesinde belediye meclisine Kavakmeydan Mahallesi sakinleri adına muhtar Mehmet Bozali bir dilekçe ile başvurur. Dilekçe aynen şu şekildedir;
“Kurtuluş savaşımızın büyük önderlerinden Atatürk’ün en yakın silah arkadaşı, Sevr Anlaşmasını yazan müstevlilere bu yapıtlarını Lozan’da dilleriyle yalattıran, emperyalizme karşı direnen Türk demokrasisini özgürlükçü bir anlayış içerisinde ve gelişen dünya koşullarına göre ayarlayan eski cumhurbaşkanlarından ulusal kahraman İsmet İnönü’nün 25 Aralık 1973 günü maddi varlığının aramızdan ayrılması nedeniyle ülkemizin çeşitli köy ve kentlerinde gençliğe ve geleceğe örnek olmak için bazı cadde ve alanlara İnönü ismi verilmiştir.
Tarihi Trabzon’umuzun en yeni ve güzel caddesi olan KavakmeydanCaddesine İnönü Bulvarı adı verilmesi, mahallemiz sakinlerinin istek ve ısrarlarındandır. Durumun belediye meclisine getirilmesi ve arzumuza uygun kararların istihsal edilmesini arz ve talep ederiz.”
Ancak meclis üyesi Osman Zeki Erdem başka bir önerge verir. Önergede Kavakmeydan Caddesinin İnönü Caddesi olarak değiştirilmesi, Kavak Meydan Mahallesininde İnönü Mahallesi olarak değiştirilmesi önerilir. Önerge çoğunlukla kabul edilir. Bu tarihten sonra Kavakmeydan Mahallesi artık İnönü Mahallesidir Fakat bugün, İnönü Mahallesi ismi korunmakla birlikte, caddenin isminin Trabzon Spor Bulvarı olduğunu belirtelim.
Bu arada Maraş Caddesinin isminin İnönü Caddesi olarak değiştirilmesini isteyen meclis üyeleri de olmuştur. Hatta verilen önergede Maraş isminin hiçbir mana ifade etmediği de belirtilmiştir. Neyse ki bu öneri belediye meclisinde karşılık bulmamıştır.
Yine Sefer Özgür döneminde 1974 senesinde 2 nolu Çömlekçi Mahallesinin isminin Esentepe Mahallesi olarak değiştirildiğini hatırlatalım.
KIBRIS HARBİNİN TRABZON’A YANSIMALARI
Malum 1974 senesinde Kıbrıs adasında yaşayan soydaşlarımız Rumların saldırı ve tecavüzlerine uğrayınca, Türk silahlı kuvvetleri, dönemin hükümeti tarafından Kıbrıs Barış Harekâtı adında bir harekâtla Kıbrıs’a gönderilir. Kahraman Mehmetçik, soydaşlarımızın can ve mal güvenliğini sağlar. Ancak bu savaşta 498 şehidimiz vardır. Bunlardan bir kısmı da Trabzonludur. Sefer Özgür döneminde Şehit Yüzbaşı Rahman Şeber’in eşi NezahatŞeber meclise bir dilekçe ile başvurur ve Kıbrıs’ta şehit düşen kardeşlerimizin ve daha önceki yıllarda şehit düşen eşinin isimlerinin caddelere verilmesini talep eder.
Savaş hala devam etmektedir. Herkesin kulağı radyoda gelecek haberleri beklemektedir. Bu hassas zamanda zaten gazi bir asker olan Sefer Özgür, yazıyı hemen meclise havale eder ve Trabzon’da bazı cadde ve sokaklara şehitlerin isimleri oybirliği ile verilir. Bizde şehitlerimize rahmet dileyerek 1974 yılında caddelere verilen şehit isimlerini hatırlatalım.
NO İSMİ DEĞİŞTİRLEN SOKAK VE CADDELER 1974 YILINDA VERİLEN YENİ İSİM
1 Erdoğdu Mahallesi Tekfurçayır Sokağı Şehit Hava Teğmeni Osman Ertosun
2 Kunduracılar Caddesi Şehit Hava Teğmeni Mete Esat Caddesi
3 İskele Caddesi Şehit Albay İbrahim Karaoğlanoğlu
4 Bahçecik Yolu Şehit Yarbay Refik Cesur Caddesi
5 Fatih Mahallesi Kalçıya Sokağı Şehit Asteğmen Kemal Burat Caddesi
6 Esentepe Mahallesi Yeniyol Sokağı Şehit Deniz Astsubayı Ayhan İncekara Caddesi
7 Uzun Sokak Kıbrıs Şehitleri Caddesi
8 GülbaharhatunKulakyiyen Sokağı Şehit Yüzbaşı Sami Akbulut Caddesi
9 Taksim Caddesi Şehit Yüzbaşı Sami Akbulut Caddesi
Bu isim değişikliklerinin tamamının bugün korunduğunu söyleyemeyiz. Mesela Uzun Sokak, İskele Caddesi, Kunduracılar Caddesi, Taksim Caddesi gibi isimler sonraki yıllarda tekrar aslına döndürülmüştür. Trabzon da ilk şehit ismi verilen sokak hangisidir, merak ediyoruz ancak belki bu başka bir yazının konusu olur diye konuyu burada noktalıyoruz.
ATATÜRK İSMİ İLK DEFA VERİLDİ
Daha önceki yazılarımızı takip edenler veya konu hakkında malumatı olanlar bilir. Meydan Parkı olarak bilinen yer ilk önce millet bahçesi, sonra belediye bahçesi, daha sonra da meydan parkı olarak anılmaya başlandı. Ancak bu alanın isminin resmi olarak değiştirilmesi Sefer Özgür döneminde olmuştur.
1974 senesinin Ağustos ayında 101 imzalı bir dilekçe belediyeye gelir. Dilekçede Cumhuriyetimizin kurucusu, askerlerin en büyüğü Atatürk’ün adının bugüne değin hiçbir cadde ve meydanı şereflendirmediği belirtilerek Taksim Meydanının isminin Atatürk Meydanı olarak değiştirilmesi talep edilir. Ancak belediye meclisi farklı bir çözüm bulur ve belediye Meydan Parkı’nın ismi Atatürk Alanı olarak değiştirilir.
AKİF SARUHAN İSMİ NEDEN VERİLDİ?
Bugün Kalkınma Mahallesinden 2 Nolu Bostancı Mahallesine giden en büyük caddenin ismi Akif Saruhan Caddesidir. Akif Saruhan,Trabzon Ticaret Lisesinde uzun yıllar Fransızca öğretmenliği yapmış bir isimdir. Şehirlerin cadde ve sokaklarına genellikle devlet büyüklerinin, şehitlerin, o şehre hizmet eden, eser ve iz bırakan insanların isimleri verilir. Akif Saruhan önemli bir devlet büyüğü değildir, şehit değildir. Trabzon’da hatırlanan bir eseri de bulunmamaktadır. Peki, o halde bu öğretmenimizin ismi bu caddeye neden verilmiştir. Üstelik görev yaptığı Ticaret Lisesi bu mevkide de değildir.
Kalkınma Mahallesi’nin kuruluşu ile ilgili ortaya atılan bir iddiaya göre mahallenin ortaya çıkışında Akif Saruhan büyük gayret göstermiştir. Saruhan, amacı ortaklarını ev sahibi yapmak olan bir kooperatif kurulmasına yardımcı olmuş ve bu işin başına geçmiştir. 1955 yılında “Kalkınma Kooperatifi” adıyla faaliyete geçen kooperatif için arsa arayan Akif Saruhan, satın aldığı arsayı parsellemiş ve Kalkınma Mahallesi işte bu arsa da kurulmuştur. Hepsi bu kadar.
Peki, Trabzon Belediye Meclisi hangi gerekçe ile Akif Saruhan’ın ismini caddeye vermiştir. Buyurun meclis kararına; “Henüz mevcut olmamakla birlikte ilerde açılacak olan caddenin birine bu semtin kurulmasına öncülük eden ve büyük katkısı bulunan, şehrimizde de uzun yıllar öğretmenlik yapan merhum Akif Saruhan’ın isminin verilmesi ekseriyetle kabul edilmiştir.”
DEMOKRASİYE SON DARBE
Trabzon Büyükşehir Belediyesi Meclis arşivini okumaya devam ederken yine ilginç bir durumla karşılaşıyoruz. Tarih 19.08.1980, meclis kararının altında seçilmiş belediye başkanı Sefer Özgür ve yine seçilmiş meclis üyelerinin isimleri var. Bir sonraki meclis kararı ise 14.10.1980 tarihli ve altında Vali ve Belediye Başkanı Ali Rıza Yaradanakul ile belediye memurlarının imzası var.
Hayırdır inşallah derken, 12 Eylül 1980 de demokrasiye müdahale edildiğini hatırlıyoruz. Bu tarihte ordu tarafından ülkede sıkıyönetim ilan edilmiş, TBMM ile belediye meclisleri dağıtılmış, yerlerine bir süre atama yolu ile görevlendirmeler yapılmıştır. Askeri yönetim emekli kurmay bir albay olan Sefer Özgür’e de istisna yapmamış ve o da görevden alınmıştır.
Fatih Erol
