Dünden hatırlanacak olursa 1963 seçimlerinde belediye seçim sistemi değişmiş ve belediye başkanı doğrudan halkoyu ile seçilmeye başlanmıştı. Demokrasiye ara verilen son üç yıldan sonra yapılan serbest seçimlerde CHP adayı Suat Oyman Trabzon Belediye Başkanı seçilmiştir.
1965 SENESİNDE TRABZON
Suat Oyman dönemi kesintisiz 10 yıl sürdüğünden bir yıldır süren yazı dizimizde bu döneme ait birçok detaya yer verilmiştir. Bugün Trabzon Büyükşehir Belediyesi Meclis arşivine girerek Başkan Oyman’ın, Trabzon’un 1965 senesinde “hali pür melali” hakkında yaptığı tespitleri paylaşmak istiyoruz;
1-Şehrin imar ve inkişafı dolayısı ile enerji tüketimi günden güne artmaktadır. Trabzon’un enerji ihtiyacı İkizdere HES, Visera HES ve dizel elektrik motorlarından sağlanmakla birlikte, elektrik şebekesi bu tüketimi karşılayacak durumda değildir. Ancak şebekenin ıslahına başlanmıştır.
2-Otuz sene evvel inşa olunan ve bugüne kadar geliştirilmesi mümkün olmayan şehir su şebekesi, her gün bünyesinde bir inkişaf kaydeden Trabzon’un ihtiyacını karşılayamaz bir duruma gelmiş ve mevcut tesisattan üretilen su, tüketime kâfi gelmediğinden Trabzon halkı su sıkıntısı çekmektedir.
3-Otobüs servisleri Trabzon’un ihtiyacını karşılayacak durumda değildir.
4-Trabzon Belediyesi’nin hizmet ağırlığını taşıyan Fen İşleri Müdürlüğünde halâ bir mühendis çalıştırılamamıştır. Müdürlük bir fen memuru tarafından yürütülmektedir.
5-Trabzon’un yol ve kaldırım durumu genel itibariyle çok bozuktur. Sokaklar perişan denilebilecek bir haldedir.
6- Tarihi Trabzon’un en mühim dertlerinden ve başta gelen meselelerinden birisi kanalizasyon işidir. Zağnos ve Tabakhane Derelerinin durumu tam manası ile fecaat (yürekler acısı bir durum) arz etmektedir. Erdoğdu, Yenicuma, Zafer, Bahçecik, Gülbaharhatun, Ortahisar ve Pazarkapı mahalleleri sakinlerinin büyük bir kısmının lağım suları bu derelere açıktan akmakta ve şehrin sağlığını tehdit etmektedir.
7-Devlet Şosesi (sahil yolu) inşaatı dolayısı ile denize akan lağım kanalları tamamen tahrip olmuş ve bilhassa Kanita mevkii, Gazipaşa caddesi, Kemerkaya, Çarşı, Hızırbey ve Yalı mahallelerinin lağım kanalları yol üzerinden akmaya başlamıştır.
8-Şehrin yeni imar planı yapılmamıştır.
9-Tarihi ve tabi güzelliğinin emsali bulunmayan Trabzon’umuzun sahillerinde oturup bir kahve içecek bir yemek yiyecek yer yoktur.
Başkan Oyman şehirle ilgili yaptığı tespitlerden sonra kolları sıvamış ve belediyenin maddi imkânları ölçüsünde bu sorunlarla mücadele etmeye çalışmıştır. Ancak yukardaki resimde Trabzon Belediyesi başkanlık makamındaki mütevazilik belediyenin ekonomik durumu hakkında ipuçları içermektedir.
MECLİSTE SİYASİ NEZAKET
Suat Oyman döneminde en çok dikkatimizi çeken konuların başında gerek başkanın gerekse muhalefetin kullandığı dil ve siyasi nezaket örnekleri olmuştur. Birbirlerini eleştirirken meclis üyelerinin takındıkları tavır gerçekten örnek olacak düzeydedir.
Mesela 1964 yılı faaliyet raporunu meclise sunan Belediye Başkanı Suat Oyman’ın son derece seviyeli hitabının ardından, yine son derece seviyeli bir şekilde tenkitlerini yapan meclis üyesi Mahmut Kurtuldu’nun faaliyet raporu hakkındaki sözlerini almazsak eksik olur.
Konuşmasına “Bay Başkan, Muhterem Arkadaşlar” şeklinde başlayan Kurtuldu, sözlerine şöyle devam eder;
“Hemşerilerimizin Allah’ın bize bir lütfu olduğu muhakkak bulunan şu güzel memleketimizin, beledi ve medeni hizmetlerini birlikte görmek vazifesini hepimize yüklediği günden bu yana geçen zaman zarfında, kâh birleştiğimiz kâh ayrıldığımız meseleleri müzakere ve münakaşa ettik. Bugün ise ilk defadır ki yapılanların ve yapılmayanların genel muhasebesini yapmak, yapılanlardan dolayı memnuniyetimizi, yapılmayanlardan dolayı da tenkitlerimizi söylemek ve daha güzelin, daha iyinin, daha doğrunun ve daha isabetlinin yapılabilmesi için çıkar gördüğümüz yolları göstermek fırsatını elde etmiş bulunuyoruz. Söyleyeceklerimizin bazen acı da olsa olgunlukla karşılanacağı zan ve ümidindeyiz” der.
Mahmut Kurtuldu, son derece uzun bir şekilde tenkitlerine devam eder. Ancak doğru yapıldığını düşündüğü hizmetler için ise Başkan Oyman’a teşekkür etmekten geri durmaz. Tüm tenkitleri sabırla dinleyen Belediye Başkanı Suat Oyman;
“Değerli meslektaşım Mahmut Kurtuldu’nun tenkitlerinde kullandıkları lisandan dolayı kendilerine teşekkür ederim. Tenkitler bize daima ışık tutacaktır. Bu bakımdan teşekküre layık olduğunu ifade etmek isterim” şeklinde cevap verir.
Belediye Meclis Üyeleri, içinde bulundukları toplumun birer temsilcisi olmaları hasebiyle onlara toplumun birer aynası gözüyle bakılması yanlış olmaz. Bu nedenle Meclis’te yaptıkları konuşmaları, ortaya sundukları tenkit ve çözümleri o toplumun değerlerini açığa vurması nedeniyle önemli görüyoruz. Bu yüzden çoğunlukla konuşma metinlerini tırnak içerisinde aktarıyoruz. 1967 yılı Belediye Meclisi’nde Faaliyet Raporu görüşmeleri sırasında da örnek olacak diyalogları, o günkü Trabzon’un kültürel ve siyasi seviyesini ortaya koyması açısından değerli buluyoruz.
Mesela muhalefet adına söz alan AP grup başkanı Mahmut Kurtuldu, Faaliyet Raporu görüşmelerinde dönemin Belediye Başkanı Suat Oyman’ı çok uzun ve edip bir konuşma ile yine sayfalar dolusu tenkit eder; Trabzon’un elektrik, su, yol ve kanalizasyonu konularında çok çarpıcı ve bir o kadar da seviyeli eleştiriler getirir, tahliller yapar.
Hatta ihtiyaç olduğu halde uzun zamandan beri yapılmayan Bahçecik Mahallesi Dere içi Sokak yolu için; “Sayın Başkan’a bu konuda sevgilerimizle ifade etmek isteriz ki; eğer Trabzon’da isimlerinin ve hatıralarının yaşamasını istiyorlarsa, bu yolu son hizmet seneleri içerisinde de olsa mutlaka yapmalıdır” der.
Mahmut Kurtuldu, Başkan’ın beğendiği çalışmalarını da belirtmekten çekinmez; daha konuşmasının başında muhalefet gurubu olarak Başkanının hazırladığı 35 sayfalık çalışma raporunun incelenmesi hakkında çalışmaları kolaylaştırmasını ve istedikleri inceleme müddetini üyelere vermesini, “Sadece Trabzon için değil bütün memleket çapında siyasi nezaket ve olgunluğunun güzel bir delili ve demokrasimizin geleceği için de çok ümit verici bir hareket olarak tespit ettiğimizi belirtmekten kıvanç duyarız” der.
Ayrıca, “Belediye Başkanı’nın her türlü tenkidi ve beğenmezlik ifadesini haksız gösterecek tek başarısının, Doğu Karadeniz Sergisinin (fuarının) kurulup çalıştırılmasındaki, cidden fedakâr ve azimli faaliyeti” olduğunu söyler.
YAPILANLARI İNKÂR BİR NEVİ RUH HASTALIĞIDIR.
Mahmut Kurtuldu, çok uzun konuşmasının sonunda ise; “Maksadımız, yapılanları inkâra varan ve bir nevi ruh hastalığından başka bir şey olmayan yıkıcı bir tenkit değildir. İfade ettiğimiz gibi, biz Sayın Belediye Başkanı’nı hiç hizmet etmediği için değil, hizmetleri sıraya koymasını bilemediği ve bazen de çok önemli hizmetleri başından değil de kuyruğundan tuttuğu için beğenmiyoruz. Biz olsaydık daha fazla sayıda meseleleri, anlatmaya çalıştığımız tarzda ele alırdık ve daha mesut neticelere varırdık. Onun için de Mesai Raporuna kırmızı (Ret) oy vereceğini” söyler. Ardından da “Sayın Başkan, saygılarımızın kabulünü bilhassa rica ederim” diye bitirir.
Belediye Başkanı Suat Oyman yapılan tenkitleri nasıl karşılamıştır?
“Bugün konuşan bilhassa Adalet Partisi sözcüsü Sayın Mahmut Kurtuldu’nun tenkitleri efendice olmuştur. Hakikaten demokratik bir hayatın beklediği bir üslupla ve samimiyetle nihayet teklifleri ret etmişlerdir. Kendilerine bilhassa huzurunuzda teşekkürü bir vecibe bilirim” der..
Yine yapılan eleştirileri; “Değerli Meclis Üyesi arkadaşlarım, kıymetli ikaz tenkit ve yapıcı fikirleri ile çalışmalarımıza istikamet ve hız vermişlerdir” der ve “Değerli arkadaşlarımın göstermiş olduğu anlayış, müzaharet ve yardımı şükranla anmayı vecibe biliyorum” diyerek eleştirileri bir bir cevaplar.
Sonuçta muhalefet Faaliyet Raporuna ret oyu verir (11 ret oyuna karşı 16 kabul oyu) ancak bu, kırmadan, dökmeden siyasi nezaket örnekleri sunularak yapılır. Sonuçta; dışarıda veya görev sürelerinin sonunda birbirlerine bakacak bir yüz bırakırlar.
II. SUAT OYMAN DÖNEMİ
Trabzon Büyükşehir Belediyesi Meclis arşivini incelemeye deva ederken 08.06.1968 tarihinde Belediye Meclisi’nin de farklı isimler görüyoruz. Zira 2 Haziran 1968 tarihinde Belediye seçimleri yapılmış, Meclis üyelerinin bir kısmı değişmiş, ancak Belediye Başkanı değişmemiştir. Başkan Suat Oyman, anlaşılan o ki seçimleri yeniden kazanmıştır. Belediye Başkanlarının doğrudan seçildiği tarihten itibaren Suat Oyman’ın üst üste Belediye Başkanlığı kazanan ilk isim olduğunu söyleyebiliriz.
Bu arada şu bilgiyi de paylaşmış olalım; 1963 yılından beri Belediye Başkanlığı görevini yürüten Suat Oyman 1973 senesinde partisinden istifa etmiştir. Tutanaklardan anlaşıldığına göre Başkan “müstakil” yani bağımsız kalmıştır. Ancak 1973 senesi Nisan ayında aynı zamanda Trabzonspor’un da başkanlığını yürüten Suat Oyman, Cumhuriyetçi Güven Partisine (CGP) katılmış ancak seçimi kazanamamıştır.
TRABZONSPOR’UN ALTIN KADROSU
Suat Oyman, 1971-73 yılları arasında belediye başkanlığının yanında Trabzonspor Kulübü Başkanlığı da yapar. Trabzonspor Başkanı olduktan sonra eski Trabzonlu futbolcuları (Kenan Aksu, Ahmet Savaşer ve diğerlerini) çağırarak Trabzonlulardan kurulu bir kadro oluşturmak ister. Şenol, Ali Kemal, Bekir, Hüseyin ve diğerleri çeşitli yollardan transfer edilir. Böylece Trabzonspor’un altın kadrosu kurulmuş olur. Ancak iki sene şansızlık eseri PTT mağlubiyeti ve Gençlerbirliği’nin sahaya çıkmaması üzerine 1. Lig e çıkamaz. Trabzonspor’un sonra ki sene 1. Lige çıkması peş peşe şampiyon olması bu çekirdek kadronun eseridir.
İŞTE SON!
1973 yılından sonra serbest avukatlığa tekrar dönen Suat Oyman, 23 Kasım 1982 yılında vefat eder. Halen Bahçecik Mezarlığında meftun bulunan Suat Oyman’ın mezar taşındaki cümle de çok dikkat çekicidir. “İŞTE SON.”
Dedesi ile aynı kulvarda yürüyen torunu Fatih Oyman’dan öğrendiğimize göre, mezar taşı bizzat Suat Oyman’ın vasiyeti üzerine hazırlanmıştır. Bu gösterişten uzak ve sade mezar taşı kendilerini hiç ölmeyecek, koltuklarından hiç düşmeyeceklerini zannedenlere büyük bir hatırlatma yapar; “HANGİ MAKAMLARDA OLURSANIZ OLUN GELEBİLECEĞİNİZ SON YER BURASIDIR.“
Bu vesile ile Trabzon Belediyesinde kuruluşundan günümüze kadar hizmet eden belediye başkanı ve meclis üyelerinden ve kamunun en fedakâr çalışanları olan belediye personelinden vefat edenleri rahmetle anar, hayatta olanlara sağlık ve afiyetler dileriz.
Fatih Erol
