Pandemi döneminde uygulanan infaz düzenlemelerine eşitlik ayarı
AK Parti tarafından hazırlanan ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan 11. Yargı Paketi, uzun süredir kamuoyunda tartışılan “Kovid-19 düzenlemeleri”ne yönelik eşitlik taleplerine yanıt veriyor. AK Parti Grup Başkanı Abdullah Güler, teklifin detaylarını açıklarken, özellikle pandemi döneminde ceza infaz kurumlarında alınan tedbirlerin bazı mahkumlar açısından eşitsiz sonuçlar doğurduğunu belirtti. Yeni düzenlemeyle birlikte 31 Temmuz 2023 ve öncesinde işlenen suçlar için, hüküm kesinleşmemiş olsa dahi, daha önceki uygulamalardan yararlanma imkanı getiriliyor.
Güler, "Bu bir af değildir, sadece cezanın infazına ilişkin sürelerde düzenleme yapılmaktadır" ifadelerini kullandı. Böylece, mahkumların cezaevinden açık infaz kurumlarına ve denetimli serbestliğe geçiş süreleri yeniden düzenlenerek eşitlik sağlanması amaçlanıyor.
Suç işleme tarihi esas alınacak: Eski hükümlüler de kapsama dahil
Güler’in aktardığına göre, yapılan düzenlemede cezanın kesinleştiği tarih değil, suçun işlendiği tarih esas alınacak. Bu kapsamda, 31 Temmuz 2023 ve öncesinde suç işleyen, ancak hükmü kesinleşmemiş kişilerin de daha önceki idari tedbirlerden yararlanması sağlanacak. Düzenleme ile kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler, üç yıl daha erken açık cezaevine ayrılabilecek. Açık cezaevindekiler ise yine üç yıl daha erken denetimli serbestlik hakkı elde edecek.
Abdullah Güler, “Sadece ‘suç işleyenler’ ifadesi düzenlemeye eklendi. Başka bir içerik değişikliği yapılmadı. Aynı uygulamanın kapsamı genişletilerek eşitlik sağlanmış oldu” dedi. Güler ayrıca, yaklaşık 55 bin mahkumun bu düzenlemeden ilk etapta yararlanabileceğini, önümüzdeki bir yıl içinde bu sayının 80–90 bine çıkabileceğini söyledi.
Suç ve cezalarda caydırıcılık artırılıyor
Yargı paketinde yalnızca infaz düzenlemeleri değil, suçla mücadeleye dönük yeni adımlar da yer alıyor. Özellikle taksirle yaralama suçlarının ceza oranlarında artış öngörülürken, güveni kötüye kullanma suçlarında araçlar üzerinden işlenen fiillerde cezaların bir kat artırılması öneriliyor.
Son yıllarda artan araç kiralama yoluyla işlenen suçlara karşı da önlemler alınması hedefleniyor. Araçların geri getirilmemesi, parçalanarak satılması gibi durumlarda daha ağır yaptırımlar uygulanacak. Bu maddelerle cezaların caydırıcı hale getirilmesi ve benzer suçların önüne geçilmesi planlanıyor.
Dolandırıcılığa karşı mobil hat ve banka hesabı düzenlemeleri
Yargı paketinde dijital dolandırıcılıkla mücadeleye ilişkin önemli düzenlemeler de yer alıyor. Bilişim yoluyla işlenen suçlarda şüpheli banka hesaplarına 48 saate kadar bloke konulabilecek. Banka ve finans kuruluşları, savcılık ya da mahkeme kararıyla talep edilen belgeleri 10 gün içinde teslim etmediği takdirde idari para cezasıyla karşılaşacak.
Mobil hatlara yönelik de çeşitli sınırlamalar getiriliyor. Gerçek ve tüzel kişiler adına açılabilecek hat sayısına sınırlama getirilirken, ölen kişilere ait hatların 3 ayda bir kontrol edilerek kapatılması sağlanacak. Ayrıca yabancı uyruklu kişilere ait mobil hat tahsislerinde yeni standartlar getirilecek. Dolandırıcılık, hırsızlık ve kart dolandırıcılığı gibi suçlarda kullanılan hatların da doğrudan şebekeyle bağlantısı kesilecek.
Akıl hastalarına özel infaz ve tedavi sistemi geliyor
Yeni teklif, ceza ehliyeti olmayan ya da kısmen ehliyetli olan bireylerin ceza infazı ve tedavi süreçlerine de yeni düzenlemeler getiriyor. Suç işleyen akıl hastalarının toplum güvenliği açısından tedavi süreci tamamlanmadan serbest bırakılmasının önüne geçilmesi amaçlanıyor.
Buna göre, kısmi akıl hastalarının cezalarının ceza infaz kurumlarında infazı mümkün hale gelirken, aynı zamanda bu kişilere yönelik güvenlik tedbirleri de artırılacak. Tedavi süresi kısa ya da belirsiz olan kişilerin mutlaka belirli süre sağlık kurumlarında tutulması sağlanacak. Bu süreçte, tehlikelilik düzeyleri de değerlendirmeye alınacak.
Hakaret ve dolandırıcılık davalarına yeni yargılama düzeni
Yargı paketi kapsamında, Anayasa Mahkemesi’nin daha önce verdiği iptal kararları doğrultusunda hakaret suçlarıyla ilgili yeni düzenlemeler yapılıyor. Gıyapta işlenen hakaret suçları uzlaştırma kapsamından çıkarılarak ön ödeme kapsamına alınıyor.
Ayrıca dolandırıcılık suçlarının yargılanmasında asliye ceza mahkemelerine yetki verilerek, bu mahkemelerde ihtisaslaşmanın önü açılıyor. Böylece davaların daha hızlı sonuçlandırılması hedefleniyor.
Avukatlık Kanunu’nda disiplin hükümleri yeniden düzenleniyor
Yargı paketinde avukatlara yönelik disiplin hükümleri de yeniden ele alınıyor. Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararları doğrultusunda Avukatlık Kanunu’nda uyarı, kınama, idari para cezası ve geçici meslekten çıkarma gibi yaptırımlar netleştiriliyor.
Hukuki belirlilik, ölçülülük ve orantılılık ilkeleri çerçevesinde düzenlenen bu değişikliklerle mesleki disiplin süreçlerinin daha adil bir zemine oturtulması amaçlanıyor.
Genel sağlık sigortası borçları da teklif kapsamında
Yargı paketinde sosyal güvenlik alanına ilişkin bir madde de yer alıyor. Buna göre, 2015–2016 yıllarına ait genel sağlık sigortası prim borçlarının asıl ve fer’ilerinin tahsilinden vazgeçilmesi öngörülüyor. Bu adım, geçmiş dönem borçlarından dolayı vatandaşların karşılaştığı mali yüklerin hafifletilmesini amaçlıyor.
