Akademik etik dışı faaliyetlere karşı kapsamlı yasa teklifi
Yükseköğretim sisteminde son yıllarda artan akademik sahtecilik vakaları, yasa koyucuları harekete geçirdi. Özellikle "tez borsası" olarak adlandırılan kayıt dışı sektörün önüne geçmek amacıyla AK Parti tarafından hazırlanan yeni düzenleme, hem caydırıcı para cezaları hem de hapis cezalarıyla dikkat çekiyor. Para karşılığında tez hazırlayanlar, bu süreçte aracı olan danışmanlık firmaları ve sahte diploma düzenleyenler için ağır yaptırımlar içeren teklif, Meclis gündemine taşınıyor.
“Tez borsası”na rekor ceza geliyor
Ücret karşılığında akademik çalışma hazırlayan kişi veya yapılar için ilk kez bu kadar net ve sert cezalar öneriliyor. Yeni düzenlemeye göre, başkası adına tez, makale, proje ya da benzeri bilimsel çalışma yazan ya da bu hizmete aracılık eden kişi ve kurumlar, Türk Ceza Kanunu kapsamında sorumlu tutulacak.
-
Adli Para Cezası: Bu tür faaliyetlerde bulunanlara 5 bin günden 10 bin güne kadar adli para cezası verilmesi planlanıyor. Bu da gün hesabına göre milyonlarca lirayı bulabilecek cezalara işaret ediyor.
-
Ticari Faaliyet Haline Getirenlere Katlamalı Ceza: Eğer bu iş süreklilik gösteren bir meslek hâline gelmişse, ceza alt sınırı 10 bin, üst sınırı ise 20 bin gün olarak uygulanacak.
-
Unvanların Geri Alınması: Parayla akademik derece veya unvan kazandığı tespit edilen kişilerin elde ettikleri tüm akademik haklar iptal edilecek; meslekten men gibi idari yaptırımlar da gündeme gelebilecek.
Sahte diplomaya hapis cezası
Düzenleme yalnızca akademik içerik üretimini değil, sahte diploma ve benzeri belgelerin düzenlenmesini de hedef alıyor. Resmiyet taşıyan belgelerin güvenliğini sarsan her türlü sahtecilik eylemi için farklı düzeylerde hapis cezaları öngörülüyor:
-
Bireysel Sahtecilik: Sahte diploma düzenleyen, belgeyi değiştiren ya da kullanan kişilere 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilecek.
-
Kamu Görevlisine Ağırlaştırılmış Ceza: Eğer bu suç bir kamu görevlisi tarafından işlenirse, ceza 3 yıldan 8 yıla kadar yükselecek. Bu noktada kamu görevini kötüye kullanmanın cezası daha da ağırlaştırılıyor.
-
Ceza İndirimi Yok: Taslak metne göre, bu suçlara karşı etkin pişmanlık hükümleri uygulanmayacak. Ayrıca belli şartlar altında ceza indirimi de mümkün olmayacak.
Akademik etik birlik hedefleniyor
Yasa teklifinin merkezinde, akademik liyakat ilkesinin korunması yer alıyor. Son yıllarda özellikle internet üzerinde sıkça karşılaşılan “ücretli tez yazdırılır” ilanları, yükseköğretim sisteminin güvenilirliğini zedeliyor. AK Parti'nin hazırladığı teklif, sadece akademik içerikleri ücret karşılığı yazan kişileri değil, bu hizmetleri sunan dijital platform ve aracı firmaları da kapsam içine alarak daha geniş bir denetim alanı oluşturmayı amaçlıyor.
Düzenlemenin yasalaşması halinde, Türkiye’de akademik sahtekârlıkla mücadelede yeni bir dönem başlayacak. Bu sayede hem üniversitelerin uluslararası itibarı korunacak hem de akademik üretimde etik standartlar güçlendirilecek.