Siz, hiç, kapıyla konuşan, duvarla helalleşen, cüzdanına koymak için bahçe toprağını eşen insan gördünüz mü? Sevgilisinin saç telini saklarcasına, işlenmiş mendili için yer ararcasına bir ruh hali…
“Yangında ilk kurtarılacak” misali…
Kim derdi ki gün gelecek, uğruna dualara çıkılan, bereketin adı olan su; hayatlarını kâbusa çevirecek, insanları yerlerinden yurtlarından edecek?
***
Ancak yaşayanlar bilir!
Üstünden gemilerle teknelerle geçtiğinizde içiniz cız eder.
Eviniz barkınız, çeşmeniz, caminiz, okulunuz, mezarlığınız…
Patikalar, bahçeler…
Çocukluğunuza, gençliğinize dair ne varsa aşağıda kalmıştır.
Aslında aşağıda kalan sizsiniz.
Hatıralar…
***
2010-2012 yılları arasında Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürü iken…
Sayın Valimiz Prof. Dr. Ulvi SARAN’ın talimatıyla...
Elazığ’la Malatya arasında ELMA...
Adıyaman’la ADIM projelerini...
Ardından da...
BARAJ ALTINDA KALMAK...
Malatya sevdalısı gönüllü ekiple birlikte projeyi hayata geçirmeye çalışmıştık.
Bey Dağı’nın eteklerinde, Tohma Çayı’nın Fırat’la buluştuğu yerde üzüm, dut ve kayısı bahçeleri arasında kurulan, Karakaya Barajı sayesinde adeta bir sahil şehrine dönüşen, her dönem Doğu’nun Batı’ya açılan kapısı olma özelliğini koruyan Malatya…
Her derde deva kayısının başkenti; kirazın, üzümün, elmanın, cevizin ve narın en güzellerini sunan bereketli ovaları, vadileri; çarşıları, pazarları, içmeleri, kanyonları, yaylaları, mesire yerleri; nefis mutfağı, kiraz yaprağı başta olmak üzere dut ve ayva yapraklarından yapılan yaprak sarması, kâğıt kebabı ile ünlü olan Malatya…
Her özelliğini bir merdivene yazsanız Bey Dağı’nın zirvesine varabileceğiniz “armağan kent” Malatya…
İşte bu armağan kentin en verimli toprakları 1985’ten beri sular altında…
***
49 yıl önce bugün…
18 Ekim 1976’da temeli atılmış.
Başbakan Süleyman Demirel tarafından…
Cumhuriyet döneminde yapılan ilk en büyük 50 eserden 35’inde imzası olan Barajlar Kralı…
Doğu ve Güneydoğu gezisine çıkan Başbakan Demirel Urfa civarında bir kadının yerdeki çamurlu suyu tas ile helkeye doldurmasını üzülerek görmüş ve kadına dönerek.
“Teyze ne yapacaksın bu çamurlu suyu?”
“Ne yapayım oğlum su yok, evde bunu süzüp yemek yapacağım!”
Demirel bu duruma çok üzülmüş ve o anda dünyanın en büyük projelerinden biri olan GAP projesinin başlatılması talimatını vermiş.
“Ülkede bu kadar su boşa akarken benim vatandaşım, evde susuz ve karanlıkta oturamaz.”
Ve Diyarbakır Çüngüş ilçesi sınırları içinde Karakaya Köyündeki barajın temeli de bu kapsamda atılmış.
***
Fırat; enerji derdine düşenlerin gözünü diktiği öylesine devasa bir kaynak ki en sıkıştığı yerlerde önü beton duvarlarla kesilmiş, ovalar vadiler küçük denizlere dönüşmüş, yanmış ışıklar, dönmüş çarklar…
Vurmuş davullar, çalmış zurnalar…
Kimi bayram etmiş, Fırat’a gem vuruldu diye…
Kimi, günler geceler boyu ağlamış, “niçin bizim topraklar, niçin biz, niçin” diye…
***
On beş yıl önce Malatya’da bir çalışma ekibi kuruldu.
Dere tepe dolaşıldı, röportajlar yapıldı, fotoğraflar çekildi.
Baraj altında kalmanın hikâyesi adım adım yazılmaya başlandı.
Valiler değişti, başkanlar, müdürler…
Bu büyük proje; onu sırtlayacak, kitaba, belgesele dönüştürecek insanları heyecanla bekliyor.
BARAJ ALTINDA KALMAK…
Umarım KARAKAYA iyi bir ders olur bize.
Öğrendik ve anladık ki henüz baraj proje aşamasında...
Kültürel çalışma da başlatılmalı...
Hizmete açıldığında akla dokunan özetin özeti el kitabıyla birlikte...
Kalbe dokunan bir prestij kitap da ilgililerle mutlaka buluşturulmalı.
***
Baraj altında kalan ne varsa hatıramızdır, hafızamızdır.
Evler, eşyalar derin suların serinliğinde ve sessizliğinde bekliyorlar.
Fırat’la gelen zenginlik, Fırat’la gitmiş…
Köyler su altında kalmış.
Ülke için bölge için enerji, toprağa bereket olmuş…
Hatıralara dokunduk; uygarlığa kurban edilen bağlar bahçeler ve evleri, evlere sığmayan hayatları yazdık.
Sahi, siz hiç baraj altında kaldınız mı?
***
Bugün 18 Ekim 2025...
İnşallah bir yıl sonra...
Kazma vuruluşunun 50. yılında...
BARAJ ALTINDA KALMAK / KARAKAYA MALATYA raflarda yerini alır.
Bir gün herkes baraj altında kalacak!
Fotoğraf çekenlerin birçoğu yok.
Fotoğrafları çekilenler...
Röportaj verenler...
Bu projenin heba edilmesine gönlüm razı değil.
Malatya Büyükşehir Belediyesine...
Malatya Sivil Toplum Kuruluşlarına...
Malatyalı iş insanlarına önemle duyurulur.
