Futbolda VAR teknolojisinin kullanımı, oyun içi kararların doğruluğunu artırmak amacıyla önemli bir gelişme olmuştur. Ancak, özellikle ofsayt pozisyonlarına ilişkin kararların gösterildiği animasyonlar ve çizgiler, genellikle yapay zekâ ve bilgisayar algoritmaları tarafından otomatik olarak oluşturulmaktadır.
Futbol MAÇLARINDA(VAR) Sisteminde Görüntü ve Çizgi Analizlerini KİM-KİMLER YAPIYOR? (VAR HAKEMLERİ Mİ? YOKSA Yapay ZEKÂ Mı?)
Bu durum, bazı etik ve hukuki tartışmalara yol açmaktadır. Bu makalede, söz konusu çizgi ve görüntülerin kaynağını, yapay zekânın rolünü ve hakemlerin bu süreçteki konumunu irdeleyerek, bu sistemlerin adil ve etik kullanımı üzerine önerilerde bulunmayı amaçlamaktadır.
Futbolun hassas karar süreçlerinde teknolojik gelişmeler önemli rol oynamaktadır. VAR sistemi, hakemlerin hata yapma riskini azaltmak, adil bir oyun ortamı sağlamak amacıyla UEFA ve FIFA gibi organizasyonlar tarafından uygulanmaktadır. Ancak, bu sistemlerin temelini oluşturan görsel analizler ve çizgi çıkarımların kaynağı tartışmalıdır. Günümüzde, bu çizgiler ve animasyonlar çoğunlukla yapay zekâ ve otomasyon algoritmalarıyla üretilmekte, hakemler veya VAR ekipleri tarafından manuel müdahale edilmemektedir.
Yapay Zeka ve Görüntü Analizi
Yapay zekâ algoritmaları, özellikle makine öğrenmesi ve derin öğrenme teknikleri, görüntü tanıma ve çizgi çıkarımı alanında büyük gelişmeler kaydetmiştir. Bu teknolojiler sayesinde, ofsayt çizgileri otomatik olarak kısa sürede ve yüksek doğrulukla çıkarılabilmektedir (Li, Zhang, ve Wang, 2020). Çizgi ve animasyon oluşturma sürecinde, bilgisayar kendisi hareketli oyuncu görüntülerini analiz ederek en uygun çizgiyi çizmekte ve pozisyonun ofsayt olup olmadığını göstermektedir.
Hakemlerin ve VAR Ekibinin Rolü
Ancak, burada önemli olan nokta, bu süreçte hakemlerin veya VAR yetkililerinin herhangi bir manuel müdahalesinin olup olmadığıdır. Güncel uygulamalarda, çoğu zaman bu animasyonlar tamamen algoritmalar ve yapay zekâ tarafından oluşturulmakta, hakemlerin veya resmi karar vericilerin bu görüntüyü doğrudan etkilemesi söz konusu olmamaktadır. Bu durum, çizgilerin ve animasyonların hakemlerin kişisel yorumları veya müdahaleleriyle değil, otomatik sistemler tarafından hazırlandığını göstermektedir.
Etik ve Hukuki Boyut
Bununla birlikte, kamuoyunda ve futbol kamuoyunda bu teknolojik uygulamaların karar verme sürecindeki şeffaflığı ve adilliği üzerine etik tartışmalar mevcuttur. Özellikle, bu görüntülerin ve çizgilerin otomatik olarak oluşturulması, hakemlerin yanlış ya da hatalı kararlarının doğrudan sebebi olmamaktadır; Fakat bu sürecin nasıl ve kim tarafından denetlendiği konusunda endişeler bulunmaktadır. Bilgisayarların ve yapay zekânın karar mekanizması, şeffaflığı ve denetlenebilir olması açısından soru işaretleri yaratabilir. Ayrıca, teknik arızaların veya algoritmik hataların nasıl telafi edileceği konusu da önemlidir.
Yukarıdaki değerlendirmeler ışığında, bu sistemlerin etik ve adil olması adına şunlar önerilebilir:
Yapay zekâ algoritmalarının ve çizgi çıkartma süreçlerinin bağımsız ve tarafsız denetimlerden geçmesi, Hakemlerin karar süreçlerinde önemli bir rol oynaması ve yapay zekâ çıktılarının kullanımında şeffaflığın sağlanması, hatalı kararların da göz önünde bulundurularak, insani faktörlerin göz ardı edilmemesi, Sistemlerin sürekli olarak güncellenmesi ve denetlenmesiyle güvenilirliğin artırılması.
Futbol maçlarında ofsayt gibi kararları gösteren çizgiler ve animasyonlar, büyük ölçüde yapay zekâ tarafından otomatik olarak üretilmektedir ve bu durum, hakemlerin veya VAR ekibinin müdahalesiyle değil, teknolojinin kendisine ait algoritmalarla gerçekleştirilmektedir. Bu nedenle, bu sistemi şekillendiren ve teknik süreci sağlayan yapay zekânın etik ve hukuki sorumlulukları göz önünde bulundurulmalıdır; önemli olan, bu teknolojilerin şeffaf, adil ve insana dayalı bir sistem içinde kullanılmasıdır.
Son Cümle; (VAR)’da verilen ofsayt kararlarında var hakemlerinin bir etkisi yoktur, sorumlu arayacaksak yapay zekâ ve yapay zekâ algoritmalarında aramamız gerekir. Bu nedenle var değerlendirmelerinde hemen günah keçisi olarak hakemlerimize yüklenmek tam doğru bir davranış biçimi olmayabilir. Durumun bilimsel olarak nasıl geliştiğini yukardaki yazımda özetlemeye çalıştım. Bu hafta futbol liglerinde mücadele başlıyor. Umarım taraftar, kulüp yöneticileri, hakemler, spor medyası ve spor camiası olarak bu konuda daha bilinçli ve anlayışı elden bırakmadan hareket ederiz. 2025-2026 futbol sezonunda bol gollü, güzel seyirli ve fair play ruhuna uygun bir spor ortamı diliyorum.
