Yazının başlığından Türk Hava Yolları’nın Ermenistan’ın başkenti Erivan’a* uçmadığını ve yakında uçuşlara başlayacağını anlıyoruz. Bayrak taşıyıcı da denilen ulusal havayolu şirketimizin bu ülkeye neden uçmadığının cevabını bulmak için, 110 yıl önce ne olduğuna bakmak lazım.
İrevan’ın dik yokuşu
oraya giden değilem.
(Kars türküsü)
Yedi cephede yedi düvele karşı savaş veren Osmanlı arkadan vurulmak gibi bir sorun yaşamaktan korkmuştu. Bu nedenle devlet aklı, tebaasındaki Ermeniler’i 1915 yılında Suriye’ye göçe zorlayıp, istemeyerek de olsa acı bir dram yaşanmasına sebep olmuştu.
Adına tehcir denilen bu zorunlu göçte binlerce insan yerinden, yurdundan oldu, binlercesi de yollarda can verdi.
Bu arda Ermeni çetelerin Anadolu’daki saldırılarında da binlerce Türk can ve mal kaybına uğradı. Onlar da evlerini barklarını terk edip zorunlu göç ettiler. Ermeniler’den sağ kalanlar değişik yer ve coğrafyalara savrulup, oraları kendilerine vatan değil, yurt bellediler.
Osmanlı’ya güvenerek himayesinde kalanlar da zamanla yaralarını sarma gayretine düşüp, hayata tutundular. Birinci Dünya Savaşı’nın bitimi ve ardı sıra Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu herkesin bir arada ve barış içinde yaşamasının yolunu açtı. Yıllar böyle geçti. Ta ki, 1970’li yıllara gelinceye kadar. Kendilerine ‘Ermenistan'ın Kurtuluşu için Ermeni Gizli Ordusu’
(Armenian Secret Army for the Liberation of Armenia) ASALA
adını veren bir terör örgütünün Türk diplomatlarına karşı başlattığı saldırı Türkiye’nin Ermeniler’e ve Sovyetler’in idaresi altındaki Ermenistan’a bakış açısının değişmesine yol açtı. 1990'lı yıllarda diplomatik ilişkilerini kesen ve 1993'te de sınırlarını kapatan Türkiye ile Ermenistan arasındaki resmi ilişkiler, 2008'de Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün maç ziyaretiyle biraz ilerleme gösterdiyse de ardından yine eski haline döndü. Azerbaycan’ın Karabağ’ı geri almasıyla 14 yıl sonra 2021’de başlayan normalleşme süreci kapsamında özel temsilciler vasıtasıyla yürütülen görüşmelerden sonra 14 Ocak 2021’de Moskova’da yapılan toplantıda ilk olarak uçak seferlerinin başlatılması kararı alınmıştı. Daha önce Fly Air ve Atlasjet tarafından yapılan ve sonra kesintiye uğrayan uçak seferleri için bir engel yoktu. İşte bu nedenle Ermenistan Sivil Havacılık Komitesi, Erivan’a uçmak için başvuruda bulunan Pegasus Hava Yolları’na haftada üç uçuş izni verdi. Türkiye’ye uçmak isteyen Ermenistan tarafının (Moldovya orijinli) Fly One Armenia adlı şirketine de Türk sivil havacılık otoritesi SHGM, haftada üç uçuş hakkı tanıdı. Mutabakata göre ilk uçuşlar, 2 Şubat 2022 tarihinde karşılıklı olarak yapılacaktı. Erivan Zvartnots Havalimanı’ndan kalkan Fly One Armenia İstanbul Havalimanı’na indi ve çiceklerle karşılandı. Aynı gün Pegasus’un uçağı da Sabiha Gökçen Havalimanı’ndan kalkıp Erivan Havalimanı’na indi. Bir sorun çıkmadı.
Şirketin Yönetim Kurulu Başkanı Aram Ananyan, “Şehirleri ve insanları tekrar birbirine bağlıyoruz. Herkesi memnuniyetle ve sevgiyle Ermenistan'a davet ediyorum" diyordu, ancak Türk Hava Yolları o günlerde Erivan’a sefer yapmayı düşünmedi, çünkü Ermenistan ile siyasi ilişkilerimiz normalleşmemişti.
Yolcu potansiyelinin de yeterli sayıya ulaşmamış olması da ayrı bir nedendi.
Erivan-İstanbul arası 2 saat olan bu uçuşlarda 2019 yılında sadece 61 bin 431 yolcu taşınmıştı. Bu sayı çok azdı.
Yolcu sayısının az olmasının nedeni Ermenistan nüfusunun 3 milyon kadar olmasının yanı sıra en büyük etken, iki halk arasındaki 100 yıldır devam eden
soğukluktur demek hiç yanlış olmaz.
İşte bu soğukluğun giderilmesi ve iki halk arasında sıcak ilişkiler kurulması için bayrak taşıyıcı Türk Hava Yolları Kamuyu Aydınlatma Platformu’na bir açıklama yaparak Ermenistan’ın başkenti Erivan’a uçuş yapacağını açıkladı. Açıklamada “Ortaklığımız Yönetim Kurulu'nca, imkanlar ve pazar koşullarına bağlı olarak Romanya'nın Temeşvar şehrine ve Ermenistan'ın başkenti Erivan'a tarifeli sefer başlatılmasına karar verilmiştir" denildi.
Adına ne dersek diyelim, 1915 yılında yaşanan acı olaylar her iki milletin de üzülerek hatırladığı tarihi bir gerçektir.
İki ülke halkları arasındaki ilişkilerin gelişmesi, insanların birbirini tanıması ile mümkündür. Ermenistan’dan buraya çalışmak için, iş seyahati için gelenlerin yanı sıra az da olsa gezmeye gelenlerin varlığını görmek doğrusu iyi bir gelişme. Tabii bunu söylerken, Türk halkının da gezip görmek için Ermenistan’a gitmesi arzu edilen bir durumdur. İki ülkede de bu gelişmelerden memnun olmayanlar tabii ki vardır. Siyasetçilerin masada imzalayacağı mutabakatlardan daha çok halkın birbirine yakınlığı önemlidir.
Ermenistan’dan bize turist gelmesi için havayolu ulaşımının yanı sıra, kara yolu seçeneği de göz ardı edilmemeli. 1993’te kapanan Akyaka -Akhurik, Alican-Margara, Doğukapı-Akhuryan demiryolu ve kara sınır kapılarının da en yakın zamanda açılması gereklidir.
Meseleye önce insani açıdan sonra da tabi ki ekonomik açıdan da bakabiliriz.
Her iki taraf bundan karlı çıkacaktır.
Mutlu yarınlar Türkiyem.
*Yerevan (İrevan-Revan)
