En zengin kesim, gelirin %48’ini alıyor
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2025 yılı Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, gelir dağılımında adaletsizliğin hâlâ yüksek seviyelerde seyrettiğini gözler önüne serdi. Açıklanan verilere göre:
-
En zengin %20’lik kesim, toplam gelirin %48’ini aldı.
-
En yoksul %20’lik dilim ise yalnızca %6,4’lük bir paya sahip olabildi.
Bu çarpıcı tablo, gelir dağılımında üst gelir gruplarının avantajının her geçen yıl daha da belirgin hale geldiğini gösterdi.
Gini katsayısı hâlâ yüksek: Eşitsizlik düşmüyor
Gelir eşitsizliğini ölçen önemli göstergelerden biri olan Gini katsayısı, 2025 yılı itibarıyla 0,410 olarak açıklandı. Bu oran, eşitsizliğin hâlâ ciddi seviyede olduğunu gösteriyor. Sosyal transferler hariç tutulduğunda katsayı 0,473’e kadar yükseliyor.
TÜİK bu yıl ilk kez vergi ve sosyal güvenlik primlerini dahil ederek brüt gelir üzerinden de Gini hesabı yaptı. Bu ölçümde katsayı 0,422 olarak belirlendi. Küçük değişimlere rağmen genel eşitsizlik tablosu sabit kalmış durumda.
Ortalama gelir arttı ama eşitsizlik azalmadı
-
Türkiye genelinde ortalama yıllık hanehalkı geliri %76,7 artışla 662.414 TL oldu.
-
Kişi başı ortalama gelir ise 332.882 TL olarak kaydedildi.
-
Tek kişilik hanelerde bu rakam 418 bin TL’ye çıkarken, geniş ailelerde 264 bin TL’ye geriledi.
Ancak ortalamadaki bu yükselişe rağmen gelir, gruplar arasında adil dağılmadı.
Maaş ve ücretler ilk sırada, işveren geliri uçtu
Gelir kaynaklarına göre dağılımda:
-
%49,7 ile en yüksek payı maaş ve ücret geliri aldı.
-
Girişimcilik gelirleri %18,3, sosyal transferler %18,2 oranında pay aldı.
-
Sosyal transferlerin %89,3’ünü emekli, dul ve yetim aylıkları oluşturdu.
İşverenlerin ortalama geliri 1 milyon 204 bin TL ile zirvede yer aldı. Buna karşın yevmiye usulü çalışanlar, yılda yalnızca 186 bin TL kazanabildi. Ücretli çalışanların ortalaması ise 379 bin TL olarak açıklandı.
Eğitim ve sektör farkı belirgin
Eğitim düzeyine göre gelir dağılımında da ciddi farklılıklar bulunuyor:
-
Yükseköğretim mezunları: 566.839 TL
-
Lise mezunları: 376.000 TL
-
Okul bitirmeyenler: 183.900 TL
Sektörel olarak:
-
En yüksek gelir: Hizmet sektörü – 426 bin TL
-
En düşük gelir: Tarım sektörü – 237 bin TL
-
En fazla gelir artışı: İnşaat sektörü – %79
Bölgesel uçurum: En düşük gelir Van çevresinde
Türkiye’nin bölgelerine göre gelir haritası da eşitsizliği gözler önüne serdi:
-
En yüksek kişi başı gelir: Ankara – 449.618 TL
-
En düşük gelir: Van, Muş, Bitlis, Hakkari (TRB2) – 172.552 TL
-
En yüksek eşitsizlik: TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir)
Bu veriler, ekonomik kalkınmanın bölgelere eşit yansımadığını, gelişmiş şehirlerin gelirde açık ara önde olduğunu ortaya koydu.
Sosyal mobilite sınırlı: Gelir basamakları zor değişiyor
Araştırma, gelir grupları arasında geçişin sınırlı olduğunu da gösterdi:
-
En yoksul grupta yer alanların %68,1’i bir yıl sonra aynı grupta kaldı.
-
En zengin %10’un ise %58,9’u yerini korudu.
-
Sadece %11,4’lük bir kesim birden fazla kademe yukarı veya aşağı hareket edebildi.
Bu durum, sosyal hareketliliğin zayıf, gelir statülerinin kalıcı olduğunu gösteriyor.