Anayasa Mahkemesi (AYM), uzun süredir tartışma konusu olan bir düzenlemeyi yeniden gündemine aldı. Evlenen kadının nüfus kaydının evlilik sonrası otomatik olarak kocasının hanesine taşınmasını öngören kanun hükmü, “eşitlik ilkesine aykırı” olduğu gerekçesiyle iptal talebiyle AYM’ye taşınmıştı. İstanbul 14. Asliye Hukuk Mahkemesi’nin başvurusu üzerine yapılan ön incelemede AYM, düzenlemenin iptali talebini esastan görüşme kararı verdi. Kadın hakları ve eşit vatandaşlık ilkesi açısından kritik öneme sahip dava, toplumsal cinsiyet eşitliği tartışmalarını yeniden alevlendirdi.
AYM, Düzenlemeyi Esastan Görüşecek
AYM, Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 23. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “Evlenen kadının kaydı kocasının hanesine taşınır” hükmüne ilişkin başvuruyu esastan görüşme kararı aldı. Başvuru, İstanbul 14. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından “eşler arasında cinsiyet temelli ayrımcılık oluşturduğu” gerekçesiyle yapılmıştı. Mahkeme, kadının evlilik sonrasında bağımsız hanesinin bulunmamasının eşitlik ilkesini ihlal ettiği görüşünü paylaşmıştı. AYM, başvurunun ön incelemesini tamamladı ve iptal talebinin detaylarını daha sonra belirleyeceği bir tarihte ele alacak.
İkinci Fıkraya Yetkisizlik Kararı
Mahkeme, aynı kanun maddesinde yer alan “Kocası ölen kadın yeniden evlenmedikçe ölen kocasının aile kütüğünde kalır; dilerse babasının kütüğüne dönebilir” hükmüyle ilgili talebi ise reddetti. Gerekçe olarak, bu ibarenin yerel mahkemedeki davada uygulanmadığı ve bu nedenle başvurunun yetki alanı dışında kaldığı belirtildi. Böylece AYM’nin incelemesi, sadece evlenen kadının nüfus kaydının otomatik olarak kocasının hanesine taşınmasıyla sınırlı olacak.
Eşitlik İlkesine Dair Yeni Bir Adım mı?
İstanbul 14. Asliye Hukuk Mahkemesi, söz konusu düzenlemenin Anayasa’nın eşitlik ilkesine aykırı olduğu görüşünü savunarak AYM’ye başvuruda bulunmuştu. Kadının evlilikle birlikte nüfus kaydının zorunlu olarak kocasına taşınmasının, erkeklerle kadınlar arasında cinsiyet temelli bir farklılık yarattığı ifade edildi. Bu süreç, daha önce AYM’nin Türk Medeni Kanunu’ndaki soyadı düzenlemesiyle ilgili verdiği “eşitlik ihlali” kararını hatırlattı. O kararda da kadınların sadece kocalarının soyadını kullanmak zorunda bırakılmasının Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmedilmişti.
Kadınların Hukuki Kimliği Tartışması Derinleşiyor
AYM’nin bu başvuruyu esastan görüşme kararı, Türkiye’de kadınların hukuki kimliği ve bireysel temsil hakkı açısından yeni bir dönemin habercisi olarak görülüyor. Uzmanlar, nüfus kaydının kimin hanesinde tutulacağı meselesinin sembolik değil, toplumsal eşitlik bakımından önemli olduğunu belirtiyor. Kararın, yalnızca bir idari düzenleme değil, aynı zamanda kadınların bireysel kimliğinin tanınması açısından da etkili bir sonuç doğurabileceği değerlendiriliyor.
