Trabzon için uyarı: Kentsel dönüşüm sadece bina yenilemek değildir
Kentsel dönüşümde sadece yapılar değil, sosyal ve kültürel doku da dönüşmeli... Trabzon’da uzmanlar, yıllardır konuşulan kentsel dönüşüm sürecinin “yerinde dönüşüm” anlayışıyla ele alınması gerektiğini savunuyor. Deprem riski kadar heyelan ve sel tehdidinin de büyük olduğu şehirde, yalnızca bina yenilemenin yeterli olmayacağı belirtiliyor.
Şehir Plancıları Odası Trabzon eski Şube Başkanı Ercan Şen, kentin plansız genişlemesi yerine, mevcut mahallelerin içinde yapısal ve kültürel iyileştirme yapılması gerektiğini vurguladı. Özellikle Beşirli Mahallesi’nde yaşanan son su baskınlarının, Trabzon’un afetlere karşı dirençli bir planlama modeline ihtiyaç duyduğunu bir kez daha ortaya koyduğunu söyledi.
“Sadece bina değil, insan da dönüşmeli”
Şen’in altını çizdiği en önemli noktalardan biri, kentsel dönüşümde yalnızca fiziksel yapılar değil, insanın yaşam kalitesi ve sosyal yapısı da göz önünde bulundurulmalı:
“Köhneleşme sadece binaların yıpranması değil, sosyolojik bir değişimi de ifade eder. Mahalle kültürü kayboluyor, yaşam alanları daralıyor. Bu yüzden Trabzon’da yerinde dönüşüm şart. Mevcut dokuyu iyileştirerek hem güvenli yapılar hem de mutlu yaşam alanları oluşturulmalı.”
Kontrollü büyüme, yeni yerleşim değil çözüm odaklı planlama
Trabzon’un hem deniz hem dağlarla çevrili coğrafyasında plansız genişleme, yeni sorunları da beraberinde getiriyor. Şen’e göre yapılması gereken, şehri kontrolsüzce güneye taşımak değil, mevcut yerleşimlerde sosyal donatılarla desteklenen küçük ölçekli dönüşümler yapmak:
“Yeni alanlar açmak cazip gelebilir ama çözüm bu değil. Aksine park, yeşil alan, ticari birimler gibi unsurlar mahallelerin içine entegre edilmeli. Böylece hem fiziksel hem de sosyal yaşam kalitesi artar.”
“Trabzon’un stratejik bir vizyona ihtiyacı var”
Şen, Trabzon için hâlâ uzun vadeli bir planın yapılmadığını da belirtiyor. 2050 ya da 2100 yılına dair şehir vizyonu belirlenmeden atılan adımların geçici olduğunu ifade ederek şunları söyledi:
“Trabzon’da şu an günü kurtaran projeler hâkim. Oysa şehrin bir hedefe, rotaya ihtiyacı var. Bu da analizlere dayanan, sürekli güncellenebilir bir stratejik belgeyle mümkün olabilir. Aksi halde plansız büyüme kenti daha da kırılgan hale getirir.”
Yerinde dönüşüm ne anlama geliyor?
Trabzon için önerilen yerinde dönüşüm modeli, vatandaşların mevcut yaşadıkları mahallelerde kalmasını esas alıyor. Mahalle kültürünün bozulmadan korunması, bu insanların yeni yaşam alanlarına uyum sorunları yaşamaması adına önemli görülüyor.
Ercan Şen, bu modeli şu şekilde özetliyor:
“Trabzon’da yerinde dönüşüm, hem afet risklerine karşı dayanıklı yapılar üretmek hem de mahalle kültürünü koruyarak kentte yaşam memnuniyetini artırmaktır. Kentsel dönüşüm, sadece bina yapmak değil; yaşamı dönüştürmektir.”