İklim krizinin tetiklediği aşırı sıcak hava dalgaları, yalnızca çevre ve ekosistem üzerinde değil, insan sağlığı üzerinde de ciddi etkiler yaratıyor. Uzmanlara göre özellikle beyin, yüksek sıcaklığa karşı en hassas organlardan biri. Artan sıcaklıklar; epilepsi nöbetleri, migren atakları, felç riski, dikkat dağınıklığı ve ruh hali bozuklukları gibi pek çok nörolojik soruna yol açabiliyor. Özellikle çocuklar, yaşlılar ve kronik hastalığı bulunan bireyler, bu olumsuz etkilerden daha fazla etkileniyor.
Ani Isı Değişimleri Epilepsi ve Felç Gibi Sorunları Tetikliyor
Dravet Sendromu gibi nadir epilepsi türleri başta olmak üzere pek çok nörolojik rahatsızlık, sıcaklık değişimlerine karşı oldukça duyarlı. Özellikle çocuklar üzerinde ciddi etkiler görülebiliyor. Ani ısı artışları nöbet riskini artırırken, nörolojik hastalıklara sahip bireylerin yaz aylarında daha fazla tıbbi yardıma ihtiyaç duyduğu bildiriliyor. University College London’dan Prof. Dr. Sanjay Sisodiya, sıcak hava dalgalarının yalnızca epilepsiyi değil; MS, ensefalit, migren ve felç gibi hastalıkları da kötüleştirdiğini belirtiyor.
Sıcaklık, Beyin Fonksiyonlarını Nasıl Etkiliyor?
Beyin hücreleri, vücuttaki en sıcaklığa duyarlı yapılar arasında yer alıyor. Yüksek sıcaklıklarda beyin, vücut ısısını dengelemek için ekstra efor sarf ediyor. Ancak bu süreçte nörotransmitter adı verilen kimyasalların iletimi bozulabiliyor. Sonuç olarak bireylerde karar alma mekanizmalarında bozulma, hafıza sorunları, saldırganlık, depresyon ve anksiyete gibi psikolojik belirtiler ortaya çıkabiliyor. Sağlıklı bireylerde bile dikkat dağınıklığı ve bilişsel performans düşüşü gözlemlenebiliyor.
Demans, Erken Doğum ve Sosyal Eşitsizlik Riski Artıyor
Aşırı sıcakların etkilediği bir diğer grup ise demans hastaları. Alzheimer gibi rahatsızlıkları olan bireylerde yaz aylarında hastaneye başvuru oranları ve ölüm oranlarında artış yaşanıyor. Yaşlı bireylerin vücut ısılarını düzenleme yetisi düşük olduğu için sıcaklık karşısında savunmasız kalabiliyorlar.
Ayrıca yapılan araştırmalar, sıcak hava dalgalarının erken doğum riskini %26 artırdığını, bu durumun ise ileriki dönemde nörogelişimsel bozukluklara zemin hazırladığını ortaya koyuyor. İklim krizinin tetiklediği bu sağlık riskleri, aynı zamanda sosyoekonomik eşitsizlikleri de derinleştiriyor; çünkü düşük gelirli bireylerin serinleme veya sağlık hizmetine ulaşma imkânları daha sınırlı.
Uzmanlardan Uyarı: Beyin Sağlığınızı Korumak İçin Bu Önlemleri Alın
Uzmanlar, sıcak havaların beyin sağlığı üzerindeki etkilerine karşı korunmak için şu önlemleri öneriyor:
-
Güneşin en yoğun olduğu saatlerde (11.00–16.00) dışarı çıkmaktan kaçının
-
Bol su tüketin, susuz kalmamaya özen gösterin
-
Serin ve gölgeli ortamlarda vakit geçirin
-
Bebekler, yaşlılar ve kronik hastalığı olanlar için ekstra önlemler alın
-
Dikkat gerektiren işlerde sıcak havalarda daha temkinli olun
