CHP Trabzon Milletvekili Av. Sibel Suiçmez, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü kapsamında yaptığı basın açıklamasında, Türkiye’de engelli bireylere yönelik politikaların yetersiz olduğunu belirterek iktidarı sert sözlerle eleştirdi. Suiçmez, güncel veri eksikliği, istihdamdaki düşüklük ve yetersiz sosyal desteklerin, engelli vatandaşları eşit yaşam koşullarından uzaklaştırdığını söyledi. Suiçmez, açıklamasında şu ifadeleri kullandı:
“Engelli yurttaşlarımızın toplumsal hayata eşit bireyler olarak katılabilmeleri, sosyal devletin en temel sorumluluğudur. Ne yazık ki mevcut iktidarın yıllardır sürdürdüğü politikalar, engelli yurttaşlarımızın gerçek ihtiyaçlarından uzaktır.
Türkiye’de engellilere ilişkin çalışmalar, hâlâ 2011 yılına ait veriler üzerinden yürütülmektedir. Aradan geçen 13 yıla rağmen güncel ve kapsamlı bir engelli envanteri oluşturulmamıştır. 2011 verileri nüfusun %6,9’unun engelli olduğunu söylerken, TÜİK’in 2019 araştırmasına göre bu oran %15’e yükselmiştir. Buna rağmen iktidar,politikalarını eski iki verinin ortalamasına dayandırmakta; bilimsel olmayan bu yaklaşım, yaklaşık 6 ila 12 milyon yurttaşımızın yaşamını doğrudan etkileyen yanlış planlamalara yol açmaktadır.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre aylık bağlanan engelli sayısı 285 bindir. Ancak Türkiye’nin gerçek engelli nüfusu bilinmediği için, bu sayının gerçek ihtiyacı ne kadar karşıladığı şüphelidir. Bakanlık, toplumun en kırılgan gruplarından biri için bile şeffaf ve güncel bir veri üretmekten kaçınmaktadır.
Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Engellilerin Toplumsal Hayata Katılımı ve Özel Eğitim başlığındaki bütçenin 99,6 milyardan 128,1 milyara çıkarıldığı ifade edilmişse de bunun engelliye yansıması alanda görülmemektedir. Çünkü aynı bütçe görüşmelerinde kamuya alınacak yeni engelli memur kontenjanı yalnızca 400 kişi artırılmaktadır. Bu, açıkça engelli kotasının uygulanmadığını, iktidarın engelli istihdamını önemsemediğini göstermektedir.
2024 yılında Engelli Kamu Personeli Seçme Sınavı’na 115.146 engelli yurttaşımız başvuru yapmış, bunların 63.882’si tercih kullanabilmiş, ancak sadece 1.770 kişi kadroya yerleştirilebilmiştir. Yani, işe yerleştirme oranı yalnızca %1,8’dir. Bu tablo, iktidarın engelli yurttaşlarımızı istihdamdan dışladığının somut kanıtıdır.
Engelli aylıkları da insanca yaşam sınırının çok altındadır. %40–69 engellilik oranı için verilen 3.338 TL, %70 ve üzeri için verilen 5.000 TL, asgari ücretle dahi karşılaştırıldığında son derece yetersizdir. Bir sosyal devlet, engelli yurttaşını bu kadar düşük bir gelirle baş başa bırakamaz; bırakmamalıdır. Ne yazık ki bütçede engellilerin adı vardır ama hakkı da umudu da yoktur.
Engelli çocuklarımızın gelişimi için devletin karşıladığı aylık 8 saatlik rehabilitasyon eğitimi de yetersizdir. Zihinsel engelli bireylerin hayat boyu eğitim kapsamındaki 143 modülü; orta ve ağır düzey zihinsel engelliler için 9’a düşürülmüş, hafif düzey zihinsel engelliler için ise tamamen iptal edilerek en temel eğitim hakları ellerinden alınmıştır. Özel eğitim ve rehabilitasyon ders saatleri, aylık en az 4 katına çıkarılmalı; hafif zihinsel engelli bireylerin iptal edilen eğitim modülleri derhal geri getirilmelidir. İşitme ve Görme engelliler için bölgesel ihtisas okulları açılmalı, öğrencilerimiz altyapısız kaynaştırma uygulamalarına kurban edilmemelidir.
Engelli bireylerin en çok zorlandığı alanlardan biri de adalete erişimdir. Yargı süreçlerinde işitme engelliler için resmi işaret dili hizmetleri eksik; görme ve işitme güçlüğü olanlar için erişilebilir iletişim formatları yetersiz olup, zihinsel veya psiko-sosyal engeli olan bireyler için ise özel usuller çoğu zaman uygulanmamaktadır. Hukuki yardım sınırlı, bilgiye erişim ise neredeyse imkânsızdır. Bu durum, hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmamaktadır.
Bizim için engelli hakları sosyal devletin temelidir. Engellilerimizin eğitimde, istihdamda, sağlıkta ve sosyal yaşamda hak ettikleri eşitliği sağlamak için kararlıyız.
Bu vesileyle tüm engelli yurttaşlarımız ve aileleriyle; onların onurlu, eşit ve bağımsız bir yaşam sürebilmesi için mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğimizi bir kez daha ifade ediyoruz.”
