Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Trabzon ve bölgenin doğal ve tarihi değerlerini tanıma ve tanıtma amaçlı programlı faaliyetleri kapsamında, halka açık Araklı; Kalecik, Açıkhava Folklor Müzesi olan Konakönü, Canayer Kalesi, Hyssus-Susurmania Roma Liman Kalesi ve Turup mesire alanına Doğa-Kültür gezisi düzenledi.
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Coşkun Erüz yaptığı açıklamada: “Güzel bir bahar havzasında doğa ve kültür dostları olarak bugün Trabzon’un önemli ve tarihi sahil ilçesi olan Araklı’nın koruma altında olan Konakönü Mahallesi ve tarihi Kalecik Kalesi’nde başlayan kültür ağırlıklı bir gezi gerçekleştirdik. Öncelikle doğal ve Kültürel SİT (koruma alanı) olan Araklı Konakönü yerleşimi ve sahilini gezerek, Konakönü ve Kalecikteki cami vd tarihi tescilli yapılar, yeni yapılan yapılar ve koruma imar planı ile ilgili bilgi alıp, değerlendirmelerde bulunduk.
Döneminin bölgedeki özgün eserlerinden birisi olan Kalecik cami ve tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmayan, Antik Susurmania kalesi ve daha eski dönem yapısı olan yine kesin bir tarihi ve mimari bilgisi henüz bilinmeyen Canayer Kalesinin ön savunma, gözetleme kalesi ve gemilerin barındığı koyu olan Kalecik kalesi gezildi, irdelendi ve mahalle muhtarı ve yaşlılardan mahalle, cami ve kale hakkında bilgi paylaşıldı. Kalecik Kalesi sonrası ekip, 2 km güneyde Buzluca mahallesinde bulunan ve kaynaklarda Bizans döneminden kaldığı belirtilen Buzluca-Canayer Kalesi’ne çıkılarak kalenin kısmen ayakta kalan giriş, idari yapı, kilise, liman kapı ve gözetleme kulesi gezildikten sonra tarihi taş yoldan yürüyen ekip, geçmişte askeri talim alanı, orman ağaçlandırma fidanlığı olan ve ağaçlandırılarak doğa harikası bir doğal mesire, dinlenme ve seyir alanı olan Turup mevkii mesire alanına ulaşıldı.
Ekip mesire alanını gezerek ağaçlandırma ve rekreasyon uygulamalarını, seyir terasını inceleyerek mevcut durum ve halkın sosyal ihtiyaçları ve turizm için yapılması gerekenler irdelendi. Ekip Araklı ilçesi ve Sürmene Koyundan Kaçkar dağlarına kadar olan geniş bir manzarası olan Turup seyir terasından çevreyi izleme fırsatı buldu. Turup gezildikten sonra yürüyerek tekrar Konakönü Mahallesi’ne inilerek 12 km uzunluğunda ve 7 saat süren doğa ve kültürel gezi-inceleme rotası tamamlandı.
Araklı‘nın tarihini, kültürü ve doğası Doğa-Tarih Derneği üyeleri ve dostlarımızla birlikte gezme inceleme ve öğrenme şansı elde ettik. Trabzon ve Doğu Karadeniz de Araklı Konakönü; bütünleşik hem kara ve hem de denizel koruma alanı olan tek bölgedir. Ekolojik ve kültürel açıdan nadir ve önemli bir tarihi yerleşim olan Araklı sahilleriyle, tarihi ilçe merkezi ve kaleleri, tarihi Roma Askeri-Kral yolu ile korunması gereken özel bir coğrafyaya sahiptir. Tarihi ve doğal değerlerinin korunması, planlı ve sürdürülebilir koruma ve kullanım ile Araklı ve Karadere Havzası, gelecekte Trabzon ve bölgenin kültür, doğa ve deniz turizminde önemli bir yer alma potansiyeline sahiptir. Kalelerin arkeolojik inceleme ve kazı ile açığa çıkarılması, tarihi yapıların ve doğal alanların envanteri çıkarılıp bütünleşik koruma ve kullanma planları yapılarak korunması şartı ile, Araklı ve çevresi var olan tarihi değerlerini, doğal değerleri ile Trabzon Turizminde çok iyi bir noktaya gelebilir.
Yetkililerden talebimiz, elde kalan son doğal kıyılara sahip Yalıboyu, Kalecik ve Konakönü kıyılarına kesinlikle kıyı koruma gerekçesi ile dahi olsa asla tahkimat, mendirek, beton vd yapı yapılmaması, dokunulmamasıdır. Birinci öncelik kıyıların şuan ki mevcut doğal dokusunun korunması ve kentsel SİT olan Konakönü yerleşimi ve Kalecik arası bölgede tarihi doku ve mimariye uygun yapıların haricinde hiçbir yapının yapılmasına izin vermemesidir. Tarihi alanlar maalesef kaçak ve geleneksel mimariye uyumsuz yapılaşmaların tehdidi altındadır. Yoğun apartman, site tipi bir yapılaşma değil bahçe nizamlı 2-3 katlı geleneksel forma uygun yapılaşmanın desteklenmesi Turup ve benzeri mesire alanlarının da korunması Araklı ve Trabzon halkının dinlenme ve rekreasyon ihtiyaçları için önem arz ediyor. Bu alanlar, hem Araklı ve Trabzon halkının hem de Trabzon’u ziyaret edecek yerli ve yabancı turistler için cazibe alanı olma potansiyeli çok yüksek yerlerdir. Eğer iyi değerlendirirsek geleceğe bu güzellikleri taşırsak hep birlikte hem şehir olarak mutlu oluruz, hem para kazanırız, hem de doğayı, tarihi ve kültürel değerleri korumuş oluruz. Eğer bu güzellikleri kaybedersek hep birlikte kaybedeceğiz.
Hopa’dan başlayıp Trabzon’a doğru giden tarihi yollar Araklı’da hala varlığını sürdürüyor bu yollar asırlardır insanlar tarafından kullanıldı. Konakönü’nden Kalecik‘e kadar giden tarihi taş yol ve Kalecikten başlayıp Canayer Kalesi‘ne, Buzluca Kalesi’nden de Turup mevkii‘ne doğru giden tarihi taş yollar hala varlığını sürdürüyor bu alanların bakımı yapılmak suretiyle doğa yürüyüşleri veya kültür turlarında kullanılması gerekiyor. Tarihi Roma ve öncesine, en az 2000 yıl öncesine giden kalelerin tarihi kültürel değerlerinin kazı yapılarak açığa çıkarılması acil ihtiyaçtır. Bu konuda Araklı Belediyesi ve Kaymakamlığının Kültür ve Turizm Bakanlığı ve KTÜ Arkeoloji Bölümü ile iletişime geçerek bir çalışma başlatması gereklidir. Tarihi kaleler ve yerleşimler kültür turları için önemli bir destinasyon sağlayacaktır. Kalecik limanı iyi bir planlama ve kalıcı yapılaşmaya izin verilmeden taze balık ve deniz mahsullerinin yeneceği ahşap, demonte, geleneksel mimari karakterli, balıkçıların taze günlük deniz mahsulleri sunulan ve de kendin pişir ye balık restoranları için değerlendirilmesi gereken mükemmel bir konuma sahiptir” ifadelerini kullandı.
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Üyeleri Araklı gezisini, bölgeyi avucunun içi gibi bilen Araklı Belediyesi İmar Müdürü Zihni Hancı mihmandarlığında gerçekleştirdi. Geniş katılımlı etkinliği Tarih Öğretmeni Esin Saraçoğlu koordinasyonunda, Tarihçi, Eğitimci, Mimar vd. Uzmanlara, Tarım İl eski Müdürü Ali Çankaya, Trabzon Büyükşehir Belediyesi İmar ve şehircilik Dairesi Başkanlığı Planlama Şube Müdürü Ömer Söylemez ve Araklı Hürriyet Mahallesi Muhtarı Abdurrahman Civelek’de eşlik ederek fikir, görüş ve önerileri ile katkı sağladılar.
Araklı sahip olduğu hazine değerindeki tarihi ve doğal değerlerini koruması ve sürdürülebilir koruma ve kullanma planlaması ile Trabzon ve bölgenin sosyal ve turizm cazibe merkezi olmaya adaydır.
