Emeklilikte Yeni Kriz: ‘Bir Gün’le 17 Yıl Kaybedenler Var
Türkiye’de emeklilik tartışmaları bitmek bilmiyor. 2023’te çıkarılan EYT yasası ile yüz binlerce kişi erken emekli olma hakkı kazansa da, bu düzenlemenin dışında kalan milyonlarca çalışan için saatli bir kriz bombası kurulmuş durumda. SGK eski Başmüfettişi İsa Karakaş, “kademeli emeklilik” mağdurlarına dikkat çekerek, seçim öncesi yapılan plansız düzenlemenin daha büyük bir adaletsizlik doğurduğunu ifade etti.
Bir Günle 17 Yıl Beklemek Zorundalar
En çarpıcı örneklerden biri, sigorta başlangıcı 8 Eylül 1999 olan bir çalışanın yaş şartı olmadan emekli olabilmesiyken, yalnızca 1 gün sonra, yani 9 Eylül 1999 tarihinde işe giren bir başka çalışanın tam 17 yıl daha beklemek zorunda kalması. Karakaş, bu durumu "tarihi bir sosyal eşitsizlik" olarak tanımlıyor.
EYT Çözümü, Yeni Bir Krizin Tohumlarını Ekti
İsa Karakaş’a göre, 2023’teki EYT düzenlemesi, bilimsel ve aktüeryal analizler yapılmadan, yalnızca siyasi baskılarla hayata geçirildi. Sonuç olarak, aynı kuşaktan insanlar arasında radikal farklılıklar ortaya çıktı. “Bazısı 38 yaşında emekli olurken, bazısı hâlâ geçim mücadelesi veriyor” diyen Karakaş, bu dengesizliğin toplumsal huzuru tehdit ettiğini belirtti.
Kohort Adaletsizliği: Aynı Kuşak, Farklı Kader
Karakaş’ın işaret ettiği en büyük yapısal sorunlardan biri, “kohort” yani kuşak bazlı geçiş sisteminin uygulanmaması. Aralarında yalnızca gün farkı olan çalışanlar, 20 yıla varan bir emeklilik farkı ile karşı karşıya. Bu durum, çalışanlarda hem psikolojik yıpranma hem de sosyal dışlanma hissi yaratıyor.
4 Milyon Mağdur Sandığı Bekliyor
Kademeli emeklilik bekleyen kitlenin büyüklüğü 4 milyonu aşmış durumda. Bu insanlar artık organize hareket eden, sosyal medya üzerinden seslerini duyuran ve siyasi partileri etkileme potansiyeline sahip kritik bir seçmen grubu haline geldi. Uzmanlara göre, bu mağduriyetin çözülmemesi halinde, gelecek seçimlerin gidişatını bile etkileyebilir.
Sistemin Temeline Dinamit Yerleştirildi
Karakaş, sistemin bu hale gelmesini, 1990’lı yıllarda yapılan popülist emeklilik düzenlemelerine bağlıyor. Özellikle Süleyman Demirel döneminde yaş şartının kaldırılması ve toplanan primlerin yanlış kullanımı, sosyal güvenlik sisteminin dengelerini altüst etti.
Ya Yeni Bir Düzenleme Ya Da Siyasi Sarsıntı
Uzmanlar, bu adaletsizliğin derinleşmesinin önüne geçilmesi için acil ve adil bir kademeli geçiş yasası çıkarılması gerektiğini savunuyor. Aksi halde hem emeklilik sistemi hem de siyasal istikrar büyük bir riskle karşı karşıya kalabilir.
