Türkiye’de kız çocuklarının ev içi sorumluluklar nedeniyle eğitimden geri kalması, uzmanların dikkatini çekiyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin TÜBİTAK desteğiyle yürüttüğü “Krizler Çağında Çocuk Olmak” araştırması, kız çocuklarının ev işleri ve bakım yükü nedeniyle akademik başarı, okul devamlılığı ve sosyal gelişimlerinde ciddi sıkıntılar yaşadığını gösteriyor. Araştırma, 11-18 yaş arası çocuklar ve ebeveynleri ile yapılan 1513 hanelik nicel çalışmanın yanı sıra İstanbul ve Şanlıurfa’da yapılan nitel analizleri kapsıyor. Bulgular, kız çocuklarının ev işleri ve kardeş bakımı gibi sorumlulukların eğitimlerini doğrudan etkilediğini ve dijital dünyadaki risklerle birleştiğinde bu etkilerin daha da güçlendiğini ortaya koyuyor.
Kız Çocuklarının Ev İçi Yükü Eğitimlerini Nasıl Etkiliyor?
Araştırma, kız çocuklarının ev işlerinde erkek akranlarına göre çok daha fazla sorumluluk üstlendiğini gösteriyor. Kız çocuklarının yüzde 89’u yataklarını topluyor, yüzde 79’u sofra kurup kaldırıyor, yüzde 63’ü kahvaltı hazırlıyor ve yüzde 45’i kardeşlerine bakıyor. Bu yoğun ev içi iş yükü, okuldan gelen yükle birleşince “çifte mesai” etkisi yaratıyor. Akademik başarı kaygısı ve sosyal gelişim üzerindeki baskı artıyor. Ev işlerinin kız çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimine etkisi, eğitimdeki başarı ve motivasyonlarını doğrudan azaltıyor.
Bölgesel ve Sosyoekonomik Farklılıklar Eğitim Üzerindeki Rolü
Şanlıurfa örneğinde, ortaöğretimde kız çocuklarının okula devam oranı yüzde 63 iken erkeklerde yüzde 78 olarak kaydedildi. 15-18 yaş arası ve düşük sosyoekonomik ailelerden gelen kız çocukları, okuldan uzaklaşma riski taşıyor. Ailelerin sınırlı ekonomik kaynakları ve ataerkil kültürel gelenekler, kız çocuklarının eğitimin öncelik sıralamasında geri kalmasına yol açıyor. Bu durum, çocuk yaşta evlilik ve okul terkini artıran önemli bir etken olarak öne çıkıyor.
Dijital Dünyada Kız Çocuklarının Karşılaştığı Riskler
Ev içi yükün yanı sıra dijital dünyada karşılaşılan riskler de kız çocuklarının eğitimini etkiliyor. Kız çocukları, siber zorbalık, istenmeyen mesajlar ve kişisel bilgi paylaşımı gibi tehditlerle erkek akranlarına göre daha sık karşılaşıyor. Bu durum hem psikolojik sağlıklarını hem de akademik performanslarını olumsuz etkiliyor. Ebeveynlerin ve eğitimcilerin dijital güvenlik konusunda bilinçlendirilmesi, kız çocuklarının güvenli ve dengeli bir dijital deneyim yaşaması için kritik önem taşıyor.
Çözüm Önerileri ve Destek Programları
Uzmanlar, kız çocuklarının eğitimde eşitsizlikle başa çıkabilmesi için finansal destek, burs ve nakit transfer programlarının uygulanmasını öneriyor. Ev işinin dağılımının dengelenmesi, kaliteli çocuk bakım merkezlerinin yaygınlaştırılması ve ebeveynlere yönelik farkındalık eğitimleri, kız çocuklarının eğitimde başarılı olmasını destekleyen temel önlemler arasında yer alıyor. Ayrıca, çocuk yaşta evlilik ve ev içi iş yükü nedeniyle okulu terk eden öğrencilerin yeniden sisteme kazandırılması için rehberlik ve mentörlük hizmetlerinin artırılması gerekiyor.
