Türkiye’nin bir önceki Ombudsmanı Trabzonlu Av. Şeref Malkoç, hem İslam ülkeleri ombudsmanlar birliğini kurmuş hem de Kafkaslarda önemli çalışmalara imza atmıştı. Bu ülkelerden birisi de Mogolistan idi. Dünyadaki Ombudsmanları İstanbul’da toplayan Malkoç Moğolistan’ı da davet etmiş ardından da bu ülkeyi ziyaret etmişti.
TÜRKLÜĞÜN İZİNDE
Malkoç geçen hafta yeniden Moğolistan ziyareti gerçekleştirdi. Hem Moğolistan’ın Ombudsmanını ziyaret etti. Hem de nüfusu 3.5 milyon olan, yer üstü ve yeraltı zenginlikleriyle dünyanın en verimli topraklarına sahip Moğolistan’da Cengizhan ve Orhun abidelerini ziyaret etti.
ORHUN ABİDELERİNDE
Orhun Yazıtları, Göktürk Yazıtları ya da Köktürk Yazıtları, Eski Türkçe olan, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile II. Köktürk Kağanlığı döneminde Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlar.
MOĞOLLARIN EFSANE KOMUTANI
Cengiz Han 1162 - Ağustos 1227), Moğol İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk Han'ı olan Moğol komutan ve hükümdar. Hükümdarlığı döneminde gerçekleştirdiği hiçbir savaşı kaybetmeyen Cengiz Han, dünya tarihinin en büyük askerî liderlerinden birisi olarak kabul edilmekte. Bu sebeple doğum ismi olan Timuçin'den çok, "güçlü hükümdar" anlamına gelen Cengiz Han ismiyle anılmaktadır. 13. yüzyılın başında Orta Asya'daki tüm göçebe bozkır kavimlerini birleştirip, bir ulus hâline getirerek Moğol siyasi kimliği çatısı altında toplamıştır. Cengiz Han, hükümdarlığı döneminde 1206-1227 arasında, Kuzey Çin'deki Batı Xia ve Jin Hanedanı; Türkistan'daki Kara Hıtay, Maveraünnehir; Harezm, Horasan ve İran'daki Harezmşahlar, Kafkasya'daki Gürcüler, Deşt-i Kıpçak'taki Rus Knezlikleri, Kıpçaklar ile İdil Bulgarları üzerine seferler yaptı. Bunların sonucunda Pasifik Okyanusu'ndan Hazar Denizi'ne ve Karadeniz'in kuzeyine kadar uzanan bir imparatorluk kurdu.
Cengiz Han aynı zamanda, halkının yazıya sahip olmasını sağlamak için Uygurlardan önemli kişileri başkenti Karakurum'a çağırmış ve Moğolca için Uygur alfabesini uyarlatarak bunu çocuklarına da öğretmesini istemiştir. Bu sayede Moğol dilinin de yazılı duruma getirilmesini sağlamıştır.
GERÇEK Mİ, EFSANE Mİ?
Cengiz Han, 1227 yılında Kuzey Çin'deki Tangutlar'ı yendiği seferden dönerken bilinmeyen bir nedenle öldü. Mezarının yeri ise günümüzde hâlâ bilinmemektedir. Ünlü bir söylentiye göre, kendisi ölmeden önce mezarının gizli tutulmasını vasiyet etmiş, o ölünce de yakınları onu bilinmeyen bir yere gömmüş, daha sonra cenazeye katılan herkes mezarın yeri hiçbir biçimde bilinmesin diye kendilerini öldürmüş. Fakat bu iddia, birçok kişi tarafından efsane olarak da kabul edilir
ORHUN NEHRİNE BAKIŞ
Moğolistan’a gidenler mutlaka Orhun nehrinin kenarında bir gün geçirirler. Ombudsman Şeref Malkoç da bunu yaptı: Moğolistan'ın kuzey-orta kesiminde bulunan Nehir tamamen Moğolistan sınırları içinde yer alır ve Hangayn Dağları'nın yoğun ormanlık yamaçlarından doğar. Dağlardan doğuya doğru akar ve daha sonra kuzeye dönerek Moğol imparatorluğunun eski başkenti Karakurum'u geçer. Orhun Nehri, Selenge Nehri'nden bir dağ kitlesiyle ayrılır. Her iki nehir de kuzeydoğuya doğru akarak Rusya sınırının hemen güneyinde bir ticaret merkezi olan Sühbaatar'da buluşur. Selenge Nehri daha sonra kuzeye, Rusya'ya doğru devam eder. 8. yüzyıldan kalma ve Türk dilinde bilinen en eski yazılardan bazılarını içeren mezar stelleri 1889'da Karakurum yakınlarında keşfedilmiş ve Orhon Yazıtları olarak bilinmektedir.
