Trabzonlu yazar-yayıncı, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Başkan Danışmanı Hasan Erbay, yaklaşık 230 haftadır Youtuebe kanalından sürdürdüğü “Kitap Tosbağası” programında Trabzonlu Kudret Emiroğlu’nun “Trabzon’un Liberal Bolşeviği” adlı eserini ele aldı. Her hafta Perşembe akşamları video üzerinden yaklaşık 4 yıldır yayınlanan ve oldukça da izlenen programa konu edilen kitap Işık Yayınları’nda biyografik roman türünde. Hasan Erbay, Trabzon’un liberal Bolşeviği olarak adlandırılan Rıfkı Kulaç’ın hayat hikâyesinin ele alındığı kitapla ilgili olarak şunları söylüyor: “Kitabın kahramanı Halit Rıfkı Kulaç, siyasi görüşleri ve düşünleri nedeniyle suskunluğa mahkûm edilmiş, döneminin aydın insanlarından önemli bir örnek. Rıfkı Kulaç Trabzonlu. Onun hayat hikâyesi, dönemin önemli merkezlerinden olan ve Türk entelektüel hayatına, kültür ve sanat hayatına, spor hayatına önemli katkılar yapan bu şehrin, 100 yıllık tarihinin bir özeti neredeyse. Bölgenin ve şehrin köklü ailelerinin, limanda çalışan emekçilerin ve onların kâhyalarının enteresan hikâyeleri. Bütün bunların odak noktasında; üzerindeki baskılar ve gördüğü hataları söylemekten geri durmaması nedeniyle, yaşadığı; çevresindeki insan sayısının azalması olarak tezahür eden mahkûmiyet. Onuru ve direnişiyle karşı koyma mücadelesinin sessizliğinde, kenarda kalmış büyük bir mücadelenin üzerinden, 1920 lerden 1960 lara kadar Türkiye’nin yaşadığı enteresan ticaret ve siyaset hikâyeleri. Kudret Emiroğlu, her zamanki titizliği ile anılardan, evraklara, mektuplara, notlara, şahitlere kadar her kapıyı çalarak bir şehrin tarihini yaşanan enteresan olaylar üzerinden okuyucuya sunuyor. Kitap bölgedeki köklü ailelerin ve tüccarların da o dönemin şehir ve aile yaşanmışlıklarına ışık tutuyor.
ENTERESAN BİLGİ
1904 yılında Sürmene’de bulunan kanunla kurulmuş örgütlerin içerisinde: “Ticaret, Ziraat ve Sanayi Odası” enteresan bir bilgi olarak karşımıza çıkıyor. O dönemde Ziraat odalarında ticaret ve zirai mamullerinde ticareti yapıldığı için kullanılan bu unvan, o dönemde Osmanlı topraklarındaki ticaret merkezi şehirlerin tamamında örgütlenmiş bulunuyor. Enteresan olan o günün Sürmene’sinin ticari ve siyasi gücünün yerinde artık yellerin esmesi. Yaşadığı dönemin Marksist, komünist, liberal ve bu başlıkların altındaki neredeyse bütün başlıklarda bir düşün adamı olarak mücadeleler vermiş, hatalı gördüğü her noktada yeniden başlamayı ve kendisini yenilemeyi başarabilmiş bir insanın hayat hikâyesi. Avrupa’nın asırlarca devam eden istila siyasetini,” insanların ruhunda gizlenmiş doymak bilmez ihtirasın en çirkin şaheseri” olarak nitelendiren Kulaç, bütün olumsuzluklara rağmen teslim olmayı aklından geçirmez ve esir kampında bile istikametini açıklamaktan çekinmez: “Biz, varlığı baştanbaşa erittikten sonra yenilmiş bir yurdun evlatlarıyız. Yangından çıkmış bir aile gibi, yeni baştan ocak hazırlayacağız” Kitapta, uzun bir dönem dile getirilirken,”1920’li yılların Türkiye’sinin heyecan verici tarihinin hikâyesi ile de “ bugüne bile yol gösterecek önemli ipuçları sunuluyor. Hem Rıfkı Kulaç’ın hatıraları ve yazılarında, hem de yazarın kişisel değerlendirmelerinde Bölgenin ve özelde de Trabzon’un 50 yıllık tarihinden önemli ayrıntılar yer alıyor. Bugün yaşadığı şehrin kıymetini bilmeyen ve tarihinden habersiz, değersizliği baş tacı eden insanların, şehirleriyle barışmak için okuması gereken bir çalışma.”
