Uçak yolculuğu milyonlarca insan için güvenli kabul edilirken, son dönemde ortaya çıkan vakalar bu algıyı sorgulatıyor. ABD merkezli Wall Street Journal’ın incelemesine göre, uçak motorlarından sızan yağ ve kimyasal gazların kabin havasına karışmasıyla oluşan “zehirli duman” olayları, özellikle pilotlar ve kabin ekipleri için ciddi sağlık riskleri barındırıyor. Uzmanlar, bu görünmeyen tehlikenin beyin hasarı, ölümcül hastalıklar ve hatta intiharlara kadar uzanan sonuçlara yol açabileceğini savunuyor. Havacılık devleri ise tüm bu iddialara rağmen kabin havasının güvenli olduğu görüşünde ısrarcı.
“Zehirli Duman” Olayları Nedir?
Uçaklarda yaşanan “fume event” olarak adlandırılan zehirli duman olayları, motorlarda kullanılan sentetik yağlar veya hidrolik sıvıların sızarak uçağın havalandırma sistemi üzerinden kabine yayılmasıyla meydana geliyor. Bu sistem, motorlardan alınan havayı doğrudan kokpit ve yolcu kabinine taşıyor. Sızıntı durumunda ortaya çıkan kimyasal kokular ve sis, kısa sürede baş dönmesi, bilinç kaybı ve nörolojik belirtilere yol açabiliyor. FAA verilerine göre bu olayların sayısı son 10 yılda çarpıcı biçimde artmış durumda.
Pilot Vakaları ve Ölümcül Hastalık İddiaları
American Airlines pilotu Ron Weiland’ın yaşadıkları tartışmanın merkezinde yer alıyor. 2016 yılında kokpitte yoğun motor yağı kokusu ve sisle karşılaşan Weiland’a kısa süre sonra ALS teşhisi kondu ve 2019’da hayatını kaybetti. Eşi Martha Weiland, Boeing’e karşı açtığı davada eşinin hastalığının bu maruziyetle bağlantılı olduğunu savundu. Dava, jüri seçiminden bir gün önce gizli bir uzlaşmayla sonuçlandı. Benzer şekilde Spirit Airlines pilotu James Anderberg’in, uçuş sırasında maruz kaldığı yoğun kokudan haftalar sonra kalp krizinden ölmesi dikkat çekti.
Uzmanlar Uyarıyor: Beyin Hasarı ve İntihar Riski
Gazetenin görüştüğü toksikologlar ve epidemiyologlar, kimyasal gazların beyin üzerinde kalıcı hasar bırakabileceğini belirtiyor. Hollandalı adli patolog Frank van de Goot, zehirli dumana maruz kalan 18 uçuş personelinin otopsisinde benzer beyin iltihaplanmaları tespit ettiğini açıkladı. California Üniversitesi’nde yapılan araştırmalar ise formaldehit maruziyetinin ALS ve beyin kanseri riskini ciddi oranda artırdığını ortaya koydu. JetBlue pilotları üzerine yapılan bir çalışmada ise intihar oranlarının genel nüfusa kıyasla iki kat fazla olduğu belirlendi.
Havacılık Şirketleri Neden Reddediyor?
Boeing ve büyük havayolu şirketleri, kabin havasının güvenli olduğunu savunuyor. Şirket yetkilileri, yapılan ölçümlerde zararlı maddelerin kabul edilebilir sınırların altında kaldığını ifade ediyor. Ancak pilotlar ve mağdur yakınları bu açıklamaların gerçeği yansıtmadığını düşünüyor. Yardımcı pilot Eric Tellman, yaşadığı bir olayı anlatırken “O gün oksijen maskesini takmasaydım, uçaktaki herkes ölebilirdi” dedi.
