Soğuk el ve ayaklar çoğu kişi tarafından hava şartlarına bağlanarak önemsenmeyen bir durum olarak görülüyor. Ancak uzmanlara göre bu his her zaman basit çevresel nedenlerle açıklanamayabilir. Özellikle sürekli tekrar eden, şiddetlenen ya da başka belirtilerle birlikte görülen soğukluk hissi, vücudun verdiği önemli bir uyarı olabilir. Kan dolaşımı, hormon dengesi, sinir sistemi ve damar sağlığı gibi birçok faktör, el ve ayakların ısısını doğrudan etkiliyor. Uzman görüşleri, soğuk el ve ayakların nedenlerini, kimlerde daha sık görüldüğünü ve hangi durumlarda doktora başvurulması gerektiğini net bir şekilde ortaya koyuyor.
Soğuk el ve ayaklar neden daha çabuk üşür?
Uzmanlara göre el ve ayaklarda büyük kas grupları ya da hayati organlar bulunmuyor. Bu nedenle vücut, soğuk havalarda ısıyı korumak için kanı öncelikle beyin ve kalp gibi yaşamsal organlara yönlendiriyor. Soğuk ortamda damarların daralmasıyla birlikte el ve ayaklara giden kan akışı azalıyor ve bu bölgelerde hızlı bir ısı kaybı yaşanıyor. Özellikle rüzgâr, nem ve uzun süre hareketsiz kalmak, soğuk el ve ayak hissini daha da belirgin hale getirebiliyor. Bu durum çoğu zaman geçici olsa da sürekli hale gelmesi farklı nedenleri akla getiriyor.
Kimler daha sık soğuk el ve ayak sorunu yaşar?
Uzmanlar, kadınların soğuğa karşı daha hassas olabildiğine dikkat çekiyor. Bunun temel nedenleri arasında hormonal farklılıklar ve vücut ısısının dağılımı yer alıyor. Çocuklar ve yaşlı bireylerde ise kas ve yağ dokusunun daha az olması, damar ve sinir yapılarının zamanla zayıflaması soğukluk hissini artırabiliyor. Düşük kilolu kişilerde vücudu yalıtan yağ dokusunun azlığı, el ve ayakların daha çabuk üşümesine yol açabiliyor. Ayrıca uzun süre masa başında çalışanlar ve hareketsiz yaşam sürenlerde de bu şikâyet daha sık görülüyor.
Hangi hastalıkların belirtisi olabilir?
Uzmanlara göre bazı durumlarda soğuk el ve ayaklar ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Raynaud sendromunda, soğuk ya da stresle birlikte damar spazmları oluşur ve el ile ayaklara giden kan akışı geçici olarak azalır. Bu durum bazen otoimmün hastalıklarla ilişkili olabilir. Periferik damar hastalıkları, damar tıkanıklıkları ve sinir hasarları da benzer şikâyetlere yol açabiliyor. Bunun yanı sıra hipotiroidi, kansızlık ve bazı ilaçların yan etkileri de sürekli soğukluk hissinin altında yatan nedenler arasında gösteriliyor.
Ne zaman doktora başvurulmalı?
Uzmanlar, soğuk el ve ayak şikâyetinin bazı durumlarda mutlaka ciddiye alınması gerektiğini vurguluyor.
Aşağıdaki belirtiler varsa tıbbi değerlendirme öneriliyor:
-
Soğukluk hissi yeni başladıysa veya giderek artıyorsa
-
Şiddetli ağrı eşlik ediyorsa
-
Parmaklarda morarma, yara veya ülser oluştuysa
-
Sıcak ortamlarda bile eller ve ayaklar ısınmıyorsa
Bu belirtiler, altta yatan bir dolaşım ya da sistemik hastalığın işareti olabilir.
Soğuk el ve ayaklar için neler yapılabilir?
Uzmanlara göre öncelikle vücudun merkez bölgesini sıcak tutmak büyük önem taşıyor. Katmanlı giyinmek, terlemeyi önlemek ve gerektiğinde katman çıkarmak ısı dengesini korumaya yardımcı oluyor. Hafif egzersizler, kısa yürüyüşler ya da yerinde hareket etmek kan dolaşımını hızlandırarak el ve ayakların ısınmasını sağlayabiliyor. Evde ise ani sıcak temaslardan kaçınılması öneriliyor. Battaniyeye sarılmak veya yavaş ve nazik ısıtma yöntemleri, damarlar ve sinirler için daha güvenli kabul ediliyor.
