Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu simgeleyen 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, yalnızca bir devletin yönetim biçiminin değişimi değil; aynı zamanda bir milletin kaderine sahip çıkma iradesinin simgesidir. 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in ilan edilmesiyle birlikte Türk milletinin egemenliği kayıtsız şartsız kendi eline geçerken, bu tarih her yıl Türkiye’de ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde resmî bayram olarak kutlanıyor.
Bayram, ülke genelinde olduğu gibi dış temsilciliklerde de coşkulu törenlerle anılıyor.
Cumhuriyet nasıl ilan edildi?
Osmanlı İmparatorluğu’nun ardından yaşanan Kurtuluş Savaşı, Türk milletinin işgale karşı verdiği eşsiz direnişin sonucunda zaferle tamamlandı. 23 Nisan 1920’de kurulan Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırarak halk iradesine dayalı yeni bir dönemin kapısını araladı.
Mustafa Kemal Paşa ve İsmet İnönü öncülüğünde hazırlanan yasa değişikliği teklifi, 29 Ekim 1923’te TBMM’de kabul edilerek Cumhuriyet rejimi resmen ilan edildi. Aynı gece Ankara’da 101 pare top atışıyla kutlamalar başladı.
Cumhuriyet Bayramı ne zaman resmî bayram ilan edildi?
Cumhuriyet’in ilan edildiği 29 Ekim günü, ilk kez halkın kendi isteğiyle coşkuyla kutlandı. Ancak resmi bir bayram ilanı henüz yapılmamıştı.
1924 yılında çıkarılan kararnameyle 29 Ekim’in özel bir programla kutlanmasına karar verildi. 2 Şubat 1925’te verilen yasa teklifi, 19 Nisan 1925’te Meclis tarafından kabul edilerek 29 Ekim resmî millî bayram ilan edildi.
Böylece 1925 yılından bu yana Cumhuriyet Bayramı, Türkiye'nin dört bir yanında ve yurtdışındaki temsilciliklerde devlet törenleriyle kutlanıyor.
Cumhuriyet Bayramı nasıl kutlanır?
Cumhuriyet Bayramı kapsamında 28 Ekim öğleden sonrası ve 29 Ekim tam gün olmak üzere 1.5 gün resmî tatil uygulanır.
Kutlamalar genellikle şu şekilde gerçekleştirilir:
Resmî geçit törenleri
Anıtkabir ve Atatürk anıtlarına çelenk sunumları
Öğrenci gösterileri ve halk oyunları
Akşamları fener alayları
Belediyelerce düzenlenen konser, sergi ve etkinlikler
Kamu kurumlarında özel bayram programları
Ayrıca bazı şehirlerde "Cumhuriyet Balosu" geleneği yaşatılmakta, devlet erkânı ve toplumun çeşitli kesimleri bu etkinliklerde bir araya gelmektedir.
1933’teki 10. yıl kutlamaları tarihe geçti
Cumhuriyet Bayramı kutlamaları arasında en unutulmaz olanı, 1933 yılında yapılan 10. yıl kutlamalarıdır.
TBMM'de kabul edilen özel yasa ile üç gün boyunca kutlamalar yapıldı. Bu kutlamalar sırasında:
“Onuncu Yıl Nutku” bizzat Mustafa Kemal Atatürk tarafından okundu.
Onuncu Yıl Marşı bestelendi ve tüm yurtta yankı buldu.
Şehir meydanlarına “Cumhuriyet Meydanı” isimleri verildi, “Cumhuriyet Anıtları” dikildi.
Bu kutlamalar, Cumhuriyet’in kısa sürede gerçekleştirdiği reformların halka ve dünyaya gösterilmesi açısından da sembolik bir anlam taşıdı.
100. yıl kutlamaları: Türkiye Yüzyılı vizyonuyla
Cumhuriyet’in 100. yılı olan 2023, “Türkiye Yüzyılı” temasıyla kutlandı. İletişim Başkanlığı tarafından özel logo tasarlandı ve etkinlikler ülke genelinde büyük katılımla gerçekleştirildi. İstanbul’da Vatan Caddesi geçit töreni, Ankara'da ise Anıtkabir ziyaretleri ile tarihî anlara sahne oldu.
100. yıl için bestelenen “Yüzüncü Yıl Marşı” ilk kez 30 Ağustos 2023 Zafer Bayramı’nda Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nde çalındı.
Görseller: AA
