Kaz çekme sporu nedir?
Kaz çekme sporu, tarihte oldukça dikkat çeken, bugün ise etik yönü tartışılan eski bir yarışma geleneğidir. Oyunda, at üzerinde dört nala giden bir binici, baş aşağı asılmış kazın boynunu tutarak koparmaya çalışır. Yarışmacıların amacı, hızlıca gelip kazın boynunu tek hamlede koparmaktır. Bu başarılırsa, hem kaz hem de yarış ödülü kazanılır. Aynı zamanda kazı koparan kişi, köyde cesareti ve gücüyle tanınır.
Soru yarışmasına damga vuran kaz çekme sorusu
At üstünde dört nala giderken ayaklarından sırığa bağlanmış canlı bir kazın kafasını tutup kopararak yapılan “kaz çekme sporu” hangi bölgede ortaya çıkmış ve 20. yüzyıla kadar yapılmıştır?
a: Batı Avrupa
b: Kuzeydoğu Afrika
c: Güneydoğu Asya
d: Güney Amerika
Oyunun temel amacı, koşan bir atın üzerindeki binicinin, baş aşağı asılı halde duran bir canlı kazın başını koparmasıdır. Bu geleneksel gösteri genellikle köy festivalleri ya da özel bayramlarda yapılırdı. Atın hızı ve binicinin bilek gücü kadar kazın direnci de bu “spor”da belirleyici olurdu.
Kaz çekme sporunun kökeni, Orta Çağ sonları ve Yeni Çağ başları Avrupasına dayanır. Özellikle 16. ve 17. yüzyıllarda popülerleşmiştir. Kaynaklara göre kaz çekme, özellikle Flaman ve İspanyol kültürlerinde halk eğlencesinin bir parçasıydı.
Şaşırtıcı bir şekilde, bu vahşi sporun kökenleri sanayileşmenin ve modernizmin beşiği olarak kabul edilen Batı Avrupa’ya dayanmaktadır. Özellikle Hollanda, Belçika, Almanya ve İngiltere’nin kırsal bölgelerinde popüler olan kaz çekme, genellikle festival ve panayırların vazgeçilmez bir parçası olarak görülüyordu.
Kaz çekme sporu ilk nerede ortaya çıktı?
Kaz çekme sporu, birçok kişinin düşündüğünün aksine Türkiye’de değil, Batı Avrupa’da doğmuştur. Özellikle Hollanda, Belçika, Almanya ve İngiltere’nin köylerinde yaygın olan bu gelenek, Orta Çağ’dan itibaren festival ve panayırlarda bir halk eğlencesi olarak yapılırdı. 16. ve 17. yüzyıllarda Flaman ve İspanyol kültürlerinde de oldukça popülerdi. At biniciliği becerisi, bilek gücü ve cesaretin simgesi sayılan kaz çekme, sanayileşme ve hayvan hakları bilincinin gelişmesiyle 20. yüzyılda Batı Avrupa’da yasaklandı.
Türkiye’de kaz çekme sporu hangi bölgelerde yaygınlaştı?
Kaz çekme sporu zamanla Osmanlı aracılığıyla Anadolu’ya da taşındı. Özellikle Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde, yani Erzurum, Ardahan, Kars ve Artvin köylerinde bu gelenek yaygınlaştı. Köy düğünleri, kış eğlenceleri ve festivallerde düzenlenen yarışlarda, ipten sarkıtılan kazın boynunu koparan kişi hem kazı hem de para ödülünü alarak büyük prestij kazanırdı. Günümüzde ise hayvan hakları nedeniyle pek çok köyde yarışlar kaldırıldı ya da ölü kaz kullanılarak sembolik gösterilere dönüştürüldü.
Kaz çekme sporu neden tepki çekiyor?
Kaz çekme sporu, canlı hayvanın eziyet görmesi nedeniyle uzun süredir eleştirilmekte. Hayvan hakları savunucuları, bu geleneği vahşet olarak nitelendiriyor. Tepkiler sonrası bazı köylerde tamamen yasaklanırken, bazı bölgelerde ölü kaz ile yapılmaya başlandı. Yine de Anadolu’da folklorik değeri nedeniyle yaşatılması gerektiğini savunanlar da bulunuyor. Ancak genç kuşaklar arasında bu sporun etik boyutu tartışılmaya devam ediyor.
