Trabzon’da Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği üyelerinin yürüttüğü çalışmalar sonucunda, Akçaabat ilçesinde bulunan Orta Mahalle’de yüzlerce yıllık su kültürüne ait izler gün yüzüne çıkarıldı. Osmanlı mimarisiyle dikkat çeken tarihi konakların bulunduğu mahallede, 4 kilometrelik bir hatla yer altından taşınan sızıntı ve yağmur sularının sarnıçlar, bahçe havuzları ve sokak çeşmelerine iletildiği ortaya çıktı. Bilim insanları bu sistemin, iklim kriziyle mücadelede örnek bir model olabileceğine dikkat çekiyor.
700 Yıllık Su Hasadı Sistemi Bulundu
Doğal ve Tarihi Değerleri Koruma Derneği Başkanı Prof. Dr. Coşkun Erüz, yapılan incelemeler sonucu Orta Mahalle’de yağmur suyu hasadına dayalı bir su sistemi bulunduğunu açıkladı. Erüz, “Bu mahalle tarihte korunarak bugüne ulaşmış en eski yerleşimlerden biri. Yaklaşık 700 yıllık bir su tüneli sistemi mevcut. Yağmur ve yer altı sularını toplayarak, sarnıçlar aracılığıyla konakların bahçelerine ve çeşmelere su aktarılmış. Bugün dünya çapında önerilen su tasarrufu sistemleri, burada yüzyıllardır uygulanıyor” dedi.
Erüz, bölgede tespit edilen yaklaşık 30 adet su yapısının restore edilerek turizme kazandırılması gerektiğini de vurguladı. Sistemin yeniden işler hale getirilmesinin, hem tarihi koruma hem de su kıtlığıyla mücadele açısından büyük önem taşıdığına dikkat çekti.
İklim Kriziyle Mücadele İçin Örnek Bir Model
Artvin-Çoruh Üniversitesi Mimarlık Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Güler Erüz de mevcut su hatlarının yeniden işlevsel hale getirilebileceğini belirtti. Erüz, “Geçmişte bölge az yağış aldığı için su verimli kullanılmış. Yağmur suları sarnıçlara aktarılmış, bu sularla bahçe sulanmış ve içme suyu sağlanmış. Bugün dünyada su kıtlığı en büyük problemlerden biri haline geldi. Bu sistem düzenlenirse hem bölge halkı hem de turizm için büyük bir kazanım sağlanabilir” ifadelerini kullandı.
Mahalle Sakinleri Yeniden Canlanmasını İstiyor
Orta Mahalle halkı da susuz kalan tarihi çeşmelerin yeniden suyla buluşmasını talep ediyor. Mahalle sakinlerinden Müslüm Şirin, “Su mağaraları ve tüneller geçmişte tüm çeşmeleri besliyordu. Zamanla bitki örtüsünün altında kaldı. Tekrar açılmasını istiyoruz. Bu sistem mahallemizin kültürüdür” dedi.
Bir diğer mahalle sakini Adnan Mehmet Kazancı ise, “Eskiden her şey bahçe havuzlarına bağlıydı. Bahçemizdeki havuzda halen süs balıkları ve nilüfer çiçekleri var. Bu sistemin yeniden canlandırılmasıyla tarih de yeniden canlanır” diye konuştu.
