Kokarcanın fındıktaki zararı büyüyor: Kayıp oranı yüzde 100’e dayandı
Karadeniz Bölgesi’nin en önemli geçim kaynaklarından biri olan fındık, bu yıl kahverengi kokarca tehdidiyle karşı karşıya. 2017 yılında Türkiye’ye giriş yapan istilacı böcek, kısa sürede Karadeniz kıyılarına yayıldı. Özellikle sahil şeridinde fındıkta yüzde 100’e varan ürün kaybı yaşandığı bildirildi. Karadeniz Teknik Üniversitesi’nden Prof. Dr. İsmail Demir, “Bazı üreticiler bu yıl hiç fındık alamadı” diyerek tehlikenin boyutuna dikkat çekti. Zararlının geniş bir alanda hızla yayılmasının en büyük nedenleri arasında, doğal düşmanının bulunmaması ve uygun iklim koşulları yer alıyor.
Sahil kesiminde kokarca istilası alarm veriyor
Kahverengi kokarcanın yayılımı özellikle denize yakın ve düşük rakımlı bölgelerde yoğunlaştı. Prof. Dr. İsmail Demir, “Sahil boyunca zarar oranı yüzde 70 ila 100 arasında değişiyor” diyerek, kokarcanın fındık başta olmak üzere birçok tarım ürününü tehdit ettiğini belirtti. Sahil şeridinin nemli ve ılıman iklimi, bu böceğin yaşam döngüsüne oldukça uygun. Böceğin özellikle Yomra, Arsin, Of gibi kıyı ilçelerinde fındık üreticilerine ciddi zarar verdiği gözlemlendi.
Doğal düşmanı olmayan istilacı böcek hızla yayılıyor
Kokarcanın Türkiye’deki yayılımı, doğal düşmanının olmaması nedeniyle kontrol altına alınamıyor. Asya kökenli olan bu böcek, samuray arısı gibi bazı türler tarafından doğal ortamında kontrol edilebiliyor. Ancak bu türler Türkiye’de henüz bulunmadığı için kokarca hızla çoğalmaya ve yayılmaya devam ediyor. Geniş bitki çeşitliliğiyle beslenebilen kokarca, sadece fındığı değil; elma, armut, domates gibi sebze ve meyveleri de hedef alıyor. Bu durum, bölgedeki genel tarımsal üretimi de tehdit eder hale geldi.
Rakım yükseldikçe zarar azalıyor
Yapılan gözlemler, kokarcanın etkisinin rakım arttıkça azaldığını gösteriyor. 500 metrenin üzerindeki bölgelerde yoğunluk düşerken, bazı yüksek köylerde kokarcaya hiç rastlanmıyor. Prof. Dr. Demir, “Bahçem 300-400 metre rakımda. Geçen yıl az da olsa fındık vardı. Bu yıl hiç yok” diyerek kişisel gözlemini aktardı. Ancak uzmanlar, iklim değişikliğiyle birlikte böceğin daha yüksek rakımlara yayılabileceği uyarısında bulunuyor. Bu da önümüzdeki yıllarda daha fazla bölgenin risk altına girebileceği anlamına geliyor.
Tarımsal ekonomi tehdit altında: Acil çözüm çağrısı
Türkiye’nin yıllık fındık ihracatı milyar dolarlarla ifade ediliyor. Bu nedenle kahverengi kokarca tehdidi yalnızca çiftçiyi değil, ülke ekonomisini de doğrudan ilgilendiriyor. Uzmanlar, biyolojik mücadele yöntemlerinin hızla devreye alınması, gerekirse doğal düşmanların kontrollü şekilde ekosisteme entegre edilmesi gerektiğini belirtiyor. Aksi halde Karadeniz’deki fındık üretimi ciddi bir çöküşle karşı karşıya kalabilir.
