TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI 2025 YAŞ ÇAY FİYATINI KAÇ LİRA OLARAK DUYURDU?
Tarım ve Orman Bakanlığı, 2025 yılı yaş çay alım fiyatını kilogram başına 25,44 TL olarak açıkladı. Böylece 2024 yılında üreticinin eline geçen 19 TL/kg’lık bedelin üzerine önemli oranlı bir artış yapılmış oldu. Resmî açıklamalarda 2025 kampanya yılı için bu taban fiyat net bir şekilde duyurulurken, önceki yıllarda tartışma konusu olan “ek prim/destekleme” kalemi bu yıl için ayrı bir rakamla belirtilmedi. Bakanlık metninde, geçmiş yıllarda kilogram başına 2 TL civarında uygulanan destekleme farkı bu kez ayrıca sayılmadığı için, 2025 kampanya yılı açısından “destekleme bedeli 0 TL/kg” olarak değerlendiriliyor. Başka bir ifadeyle üretici açısından resmî tabloda “ÇAYKUR taban fiyatı” ile “destekleme dâhil toplam fiyat” aynı seviyede, yani 25,44 TL/kg’da birleşiyor.
ÖZEL SEKTÖR YAŞ ÇAYI BUGÜN KAÇ LİRAYA ALIYOR?
Doğu Karadeniz’deki özel sektör fabrikaları, sahadan derlenen güncel verilere göre, büyük ölçüde ÇAYKUR’un ilan ettiği 25,44 TL’lik taban fiyatın biraz altında alım yapıyor. Bugün itibarıyla Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun hattında öne çıkan ortalama özel sektör fiyatları şöyle özetleniyor: Rize’de yaklaşık 24,50 TL/kg, Trabzon’da 24,20 TL/kg, Artvin’de 24,40 TL/kg, Giresun’da ise 23,80 TL/kg seviyeleri dikkat çekiyor. Fabrika bazında; nakliye, randıman, kota ve ödeme vadelerine göre bu rakamlar arasında 20–60 kuruşluk oynamalar görülebiliyor. Buna rağmen, üreticinin sahada karşılaştığı ortalama tablo, özel sektörün hemen her ilde ÇAYKUR’un altında kaldığını net biçimde gösteriyor.
YAŞ ÇAY FİYATLARINDA ÇAYKUR İLE ÖZEL SEKTÖR ARASINDAKİ FARK NEDİR?
Bu tabloda görüldüğü gibi, dört ilde de ÇAYKUR’un uyguladığı fiyat ile “destekleme dâhil toplam” rakam aynıdır. Özel sektör ise ortalamada 1–1,5 TL/kg civarında aşağıda kalmakta; bazı bölgelerde bu fark daha da açılabilmektedir.
ÇAYKUR VE ÖZEL SEKTÖR FARKI ÜRETİCİYİ NASIL ETKİLİYOR?
2024 sezonunda kilogram başına 19 TL alan üreticinin 2025’te 25,44 TL’ye çıkması, kâğıt üzerinde ciddi bir artış gibi görünse de, gübreden işçiliğe, nakliyeden enerjiye kadar her kalemde yaşanan sert maliyet artışları bu farkı büyük ölçüde eritiyor. Bu yüzden bölgede çok sayıda üretici, 25,44 TL’lik yeni rakamı “enflasyon ve maliyetler karşısında hâlâ yetersiz” olarak değerlendiriyor. Özel sektörün, ÇAYKUR’un altında kalan fiyatları ise üreticiyi her sürgün döneminde kritik bir tercihle karşı karşıya bırakıyor. Kota, kontenjan ve randevu gibi uygulamalar nedeniyle ürününün tamamını ÇAYKUR’a veremeyen birçok üretici, mecburen özel sektörle çalışmak zorunda kalıyor.
2025 YAŞ ÇAY SEZONU İÇİN ÜRETİCİ NASIL HESAP YAPMALI?
Uzmanlar, 2025 sezonu için hesap yaparken üreticilere yalnızca ÇAYKUR’un 25,44 TL’lik etikete yazılı fiyatına değil, sahada fiilen alınan rakamlara ve ödeme koşullarına bakılmasını öneriyor. ÇAYKUR ile özel sektör arasında görülen 1–1,5 TL’lik fark, büyük alanlarda üretim yapanlar için toplam gelirde on binlerce lirayı bulan kayıplara yol açabiliyor. Özellikle Rize, Trabzon, Artvin ve Giresun gibi çayın merkez ilçelerinde, her sürgün döneminde fabrikalarla yapılan sözlü anlaşmaların yazılı hale getirilmesi, ödeme günü ve yöntemi gibi ayrıntıların netleştirilmesi, üreticinin sezon sonunda sürpriz yaşamaması açısından kritik önem taşıyor. Bu çerçevede, 2025 kampanya yılında ÇAYKUR fiyatının 25,44 TL, destekleme bedelinin sıfır, özel sektör ortalamasının ise il il değişmekle birlikte bu bandın belirgin biçimde altında seyrettiği tablo, üreticinin tüm planlarını doğrudan belirleyen temel veri olarak öne çıkıyor.
