Atalarımız “birokulaçmak, bin hapishanekapamaktır” diyerekokumanıninsanyaşamında ne kadarönemliolduğunuanlatmayaçalışmışlar. AncakbuŞarktoplumlarındabugeçerlibir norm değildir. Zira Şark’tabenimsenengücünsaltanatıdır. Okumayantoplumlardaisekörbiatçılığın, boşbilgiçliğinvecehaletinucuzkahramanlığıvardır. Örneğin, Türkiye’dedergiokumaoranı % 4, kitapokumaoranı % 4’5, gazeteokumaoranı % 22, radyodinlemeoranı % 25 vetelevizyonseyretmeoranıise % 94’tür. Buna göresanalbiralemdesoluklanmaktayız. Onuniçindirkieşbulma, kimkimialdattı, kızkaçırma, emeksizhazırbiryaşamözlemininyürekyangısıvardır.
KitapokumamahastalığıŞark’ıntedaviedilemezbirhastalığıdır. “ŞarkÇıbanı” denenhastalıkbuolmalı. Bu konudaiflaholmayız. Bu bağlamdatarihibirşehirolan Trabzon ilginçbirörnekoluşturur. Evet” Trabzonlukitapokumaz”. Bu garipdeğil mi sizce? Hiçdüşündünüzmüböylesibirpotansiyelesahipolanbuşehirdenedenkitapokunmazya da elinde, çantasındagazetevekitapolankaçkişitanıyorsunuz?.Trabzon’daençoksatankitaprekorseviyedeyüzadetsatar. Halbukiköylerilebirlikteşehrinnüfusubirmilyonunüzerindedir.
Ancakçayhanevekahveköşelerindeya da camiiavlularında, herhangibiryerdeinsanlarilesohbetettiğinizdeherkesinahkâmkestiğinigörürsünüz. Bu sohbetlerkısırdöngüdelafazanlıktan, kendinikabulettirmegayretindenbaşkabirşeydeğildir. Çünkü nice entelektüelgeçinenbuinsanlaraAristo’yusorsanİbsizRecebintorunu der, H. Balzac’ısorsanızyakınakrabaolduklarını, amma “sinor” meselesinedeniylearalarınınbozukolduğunusöyler, Homeros’usorsanız asker arkadaşıdır. A. Puşkin’isorsanız “habu da sorumidir? Puştunbiridir da…” diyerek size üstgelmeyeçalışır. Kitabakarşıanlaşılmazbirkini, kırgınlığıvardır. Kısacası René Descartes’in “düşünüyorumöyleysevarım” vecizfelsefisözünü size: “okumamasla, amma her şeyibilirim” şeklindetercümeeder. Kendisinieleştirmeniziaslaveaslakabuletmez. Kısacasıgenelanlamdakikabadayısıkadarkültürkabadayıları da azdeğildir. Onuniçinkemeraltındaençoksatılançivalıfındıkvemuşambamuskakabağıdır.
Bu nedenledirTrabzon’daentelektüelbirikimiolaninsanlardurmaz, duranlarzorunludurduklarından ilk fırsattabuşehirdenfirarederler. Ya da işolsundiyekurulmuşkültürveedebiyatderneklerineüyeolarakkendileriniavutmayaçalışırlar. Kültürleilgilikurumlarınkültürekatkılarıahbabçavuşilişkisiylesürdürülür. Sandıkgibikitaplarçıkartılır, ancakçoğunluklabirbirlerinintekrarıdırlar. Sadecekağıtısrafıdırlar.
