TULUM KÜLTÜRÜ YOK OLUYOR MU?
Doğu Karadeniz’in vazgeçilmez kültürel miraslarından biri olan tulum, düğünlerde, şenliklerde ve yol havalarında çalınarak yörenin ruhunu yaşatmaya devam ediyor. Ancak günümüzde tulum ustalarının sayısı her geçen gün azalıyor. Özellikle Rize’nin Çamlıhemşin ve Hemşin ilçelerinde yoğun şekilde çalınan tulum, bölgeye gelen yerli ve yabancı turistlerin de en çok ilgi gösterdiği enstrümanların başında geliyor.
TULUM TURİZMİN DE GÖZDESİ HALİNE GELDİ
Tulum, artık sadece düğünlerin değil, Karadeniz turizminin de en önemli sembollerinden biri olarak öne çıkıyor. Rize Çay Çarşısı’nda sergilenen tulumlar, hem kültürel zenginliği yansıtıyor hem de ziyaretçilerin büyük ilgisini çekiyor. Rize Merkez’deki tulum dükkânlarında ise meraklılara tulum yapımı ve çalımı hakkında detaylı bilgiler veriliyor, isteyenlere ‘çibun’ aleti satılıyor.
TULUMUN YAPIM SIRLARI ORTAYA ÇIKTI
Tulum yapım ustası Engin Dervişoğlu, tulumun şimşir ağacından yapılmasının geleneksel ve kaliteli olduğunu belirterek, “Tulum esasen üç materyalden oluşur. En önemli parçası nav dediğimiz bölüm. Toprak kamışı ve ahşaptan yapılır. İçinde iki toprak kamışı analık yani klavye kısmını oluşturur, bir de derinin altında dil kısmı var. Ahşap kısmı genelde şimşir ağacından yapılıyor. Oğlak derisi geldiğinde önce tüyleri mısır unu ve tuz yardımıyla fermente edilerek temizlenir, ardından peynir suyuna yatırılır, kurutulur, çitilenir ve özel bağlama yöntemiyle tulum haline getirilir” dedi.
TULUMUN KÖKENİNE DAİR FARKLI GÖRÜŞLER
Dervişoğlu, tulumun kökenine dair akademik araştırmalarından da söz ederek, “Tarihçiler tulumun Orta Asya’dan Karadeniz’e geldiğini söylüyor. Ancak ben üniversitede yazdığım tezde Hemşin yöresinde imal edildiğini iddia ettim. Çünkü dünyadaki derili enstrümanlardan farklı olarak nav kısmının son perdesi yuvarlak biter. Gürcistan’da Çiboni, İran’da Ney Anban, Makedonya’da Gayda olarak bilinir. Tulumda oğlak derisi kullanımı insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar önce bunu peynir, yağ ve bal saklamak için kullanmış, sonra enstrümana entegre etmişler” ifadelerini kullandı.
BÜYÜK İLGİ GÖRÜYOR
Tulum ustası Dervişoğlu, tulumun yapımına ve kültürel özelliğine gösterilen ilgiden memnun olduğunu da dile getirerek, “Gerçekten ilgi çok büyük, ben bile bu kadarını beklemiyordum. İnsanlar tulumun nasıl yapıldığını, tarihini ve kültürel anlamını öğrenmek istiyorlar. Burada hepsini anlatıyorum” dedi.
