Bugün 19 Mayıs 1919’un yani Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a ayak basışının 106’ncı yılını kutluyoruz. Oysa bu anlamlı gün uzun yıllar ulusal bayram olarak kutlanmamıştır.
19 Mayıs’ın bayram olarak kutlanması konusu şu şekilde gelişmiştir: Samsunlular 19 Mayıs 1919 günü Samsun’a ayak basan Atatürk’ü anmak için bu günü yerel bir bayram olarak ilan etmişlerdi.
Bu bayram ilk olarak 19 Mayıs 1926 tarihinde Samsun kentinde “Gazi Günü” adı altında kutlanmış, Samsun halkı uzun yıllar bu bayramı bir yerel bayram olarak kutlamaya devam etmiştir.
Ancak Samsun kenti ve bölge halkı, bu bayramın milli bir bayram olarak kutlanması gerektiği fikrini savunmuştur. Samsunluların uzun yıllar süren girişimleriyle, Atatürk ve İç İşleri Bakanlığı’nın da devreye girmesi üzerine 20 Haziran 1938 tarihinde “Gençlik ve Spor Bayramı’nın” kutlanması meclis tarafından yasalaştırılarak kabul edilmiştir. Samsunların 12 sene boyunca yerel bir bayram hüviyetinde kutladıkları bu bayram devam eden senelerde yurt genelinde büyük bir coşkuyla kutlanmaya başlanmıştır.
Böylece milli bayram olarak kutlanan 19 Mayıs’ın anlamı ise aslında sanıldığından daha büyüktür. Zira bundan 106 yıl önce yani 19Mayıs 1919’a gidildiğinde Türk Milleti’nin oldukça zor bir durumda olduğu görülecektir.
Bu zor durumdan bir çıkış yolu bulunması gerekiyordu. İşte bu anda devlet aklı devreye girmiştir. Bir grup vatansever subay İstanbul’da çaresizce bekleyerek hiçbir şeyin değiştirilemeyeceğini anlamıştır.
Bunun üzerine genç ve parlak subaylar Anadolu’ya gönderilmeye başlanmıştır. Bunda Harbiye Nazırı Ahmet İzzet Paşa’nın oldukça büyük bir katkısı vardır.
15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşa, 12 Nisan 1919’da Erzurum’a hareket etmişti. 20. Kolordu Kumandanı Ali Fuat Paşa ise, kolordunun barış zamanında konuşlanma yeri olan Ankara’ya, 13 Mayıs 1919’da ulaşmıştı. Mustafa Kemal Paşa da müfettişlik göreviyle 16 Mayıs 1919’da İstanbul’dan Samsun’a hareket etmişti. Yanında Refet (Bele) Bey de bulunmaktaydı. Rauf Bey ise 23 Mayıs’ta yola çıkmıştır.
Böylece Milli Mücadelenin çekirdek kadrosu birer birer Anadolu’ya geçmeye başlamıştır. Bu gelişmeler içinde 15 Mayıs 1919 günü İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesi, memlekette büyük bir infial yaratmıştır.
Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının yolcuğu yukarıda da ifade edildiği üzere 16 Mayıs günü başlamıştır. Son gün Yıldız Sarayı’nda Padişah Vahdettin’i ziyaret eden Mustafa Kemal Paşa ile Vahdettin arasında şu diyalog geçmiştir: “Paşa, paşa, şimdiye kadar devlete çok hizmet ettin” ve yanındaki bir tarih kitabını işaret ederek “Bunların hepsi artık bu kitaba geçmiştir. Asıl şimdi yapacağın hizmet hepsinden mühim olabilir. Paşa, paşa devleti kurtarabilirsin!”.
Padişahın onayı ile 5 Mayıs 1919’da Resmi Gazete ilanı ile IX. Ordu Kıtaatı Kumandanlığına tayin edilen ve 16 Mayıs’ta yola çıkan Mustafa Kemal Paşa, beraberindeki 76 kişilik kurmay ekibiyle birlikte 19 Mayıs günü Samsun’a ulaşmıştır.
Neticede Türk Milleti’nin en zor günlerini yaşadığı bu dönemde Mustafa Kemal Paşa ve silah arkadaşlarının başlattığı direniş zamanla Milli Mücadeleye dönüşmüş ve bu mücadelenin meyvesi olarak Türkiye Cumhuriyeti kurulmuştur.
Bu vesile ile Başta Gazi Mustafa Kemal Paşa olmak üzere 19 Mayıs ve Milli Mücadele kahramanlarını rahmet ve minnetle anıyor, Gençlik ve Spor Bayramınızı kutluyorum.
