“Yöneticiliğin okulu yoktur” algısı kültürümüzde yaygındır. Bunun anlamı, “yönetici doğulur, yönetici olunmaz” dır. Oysa günümüzün yönetim anlayışında “yönetici olunur” inancı daha çok kabul görmektedir.
Nitekim kültürümüzde var olan “enderun mektebi” bir yöneticilik okuludur. Dünyanın ilk yöneticilik okul olan bu okul, eşsiz bir yöneticilik okulu idi. Enderun mektebi yönetici ve devlet adamı yetiştirmek amacıyla Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulmuştur. Bu okulun amacı, Türk toplumunda ileride görev alacak yönetici ve devlet adamlarını eğitmek, onları güzel konuşan, dürüst, kibar ve adil elemanlar haline getirmekti. Batılı yazarlara göre Osmanlılar da başarılı örgütleme ve yönetim eylemlerinde bulunmuşlardır. 17. Yüzyılın ortalarına kadar çok kuvvetli ve verimli olan bu devlet, etkili bir yönetimin eseriydi.
Bu yönetim aynı zamanda zengin bir kültür ve dinsel hoşgörüye dayanıyordu. Yöneticiler de o çağın laiklik, yaratıcılık ve süreklilik bakımlarından eşsiz bir öğretim kurumu olan enderundan yetişiyorlardı. Bunlar, savaşçı devlet adamı, bilim adamı ve sadık Müslümanlardı. Enderun’a öğrenci alınırken müracaat eden simaları, kapı ağası huzurunda, kıyafet ilmini bilir bir kimseye incelettirir, yüzlerinde meymenet görülenler okula alınır, şirret ve fesat görülenler alınmazdı.
Enderun mektebinin öğrencileri Hıristiyan ailelerin çocuklarından seçilirdi. Bu okula öğrenci seçiminin tam da mülâkat tekniği marifetiyle yapıldığı bilinmektedir. Bu okula “devşirme yöntemi” ile öğrenci seçiliyor ve mülâkatla öğrenciler okula kaydediliyordu. Padişahın 3-5 yılda bir görevlendirdiği memurlar, 8-20 yaş arasındaki Hristiyan çocuklardan sağlıklı, güçlü, eli yüzü düzgün, boyu posu uygun ve yakışıklı olanlarını devşirirlerdi.
Burada önemli olan bir husus şudur: Osmanlı delikanlıca Hıristiyan ailelere diyordu ki “Çocuklarınızı bu okulda okutup Müslüman Türk yapacak ve Osmanlı yönetiminde söz sahibi yöneticiler yetiştireceğim.” Altı yüz yıl dünyanın süper gücü olmuş bu Osmanlı Devleti, Batılı yazarların da kabul ettiği gibi etkili bir devlet sistemi tesis etmişti. Bu durumun ortaya çıkmasında Enderun mektebinin yürüttüğü kaliteli yönetim bilimi eğitiminin etkisi olduğu açıktır. Buna göre yöneticiliğin okulu var ve dünyanın ilk yöneticilik okulu Enderun mektebidir.
Bugün dünyanın süper gücü olan ABD de aslında devşirme yöntemi ile eğitimini sürdürüyor. Osmanlı Devletinden bir farkla ki o da ABD bunu delikanlıca yapmıyor, misyoner mantığı ile yapıyor. Mesela Of’taki Fen Lisesini açarken oradaki cins kafaları seçip kendi hizmetinde kullanmak istiyor; başarıyor da. Fen liselerinde okuyan öğrencilerin çoğunun referansı ABD ya da Avrupa olmasının anlamı nedir? Bu okullar aslında Osmanlının yaptığı gibi yapıyor; buradan iyi Batılı yetiştirmek!..
Osmanlı bunu açıkça söylüyordu, ABD bunu gizli yapıyor. Aradaki fark bu… Özel liselerin “kolej” diye sunulmasının sizce amacı ne? Türk eğitim sisteminin genel yapısı içinde “kolej” diye bir okul yok. Ama okulların tabelalarında “kolej” adı var. Ne demek? “Biz sizi daha kolay batılı yaparız” demek!
