Karadeniz’in imajını bozan yapılaşma: Estetikten yalıtıma büyük kayıp
Doğu Karadeniz’in yeşille maviyi buluşturan eşsiz doğasında göze çarpan sıvasız tuğlalı yapılar, hem bölge mimarisine hem de turizme zarar veriyor. Özellikle Rize ve çevresinde şehir merkezlerinden uzaklaştıkça yoğunlaşan bu yapılar, bölgeye gelen turistlerde olumsuz bir ilk izlenim bırakıyor. Ancak sorun yalnızca görsel değil. Uzmanlara göre sıvasız ve boyasız binalar, Karadeniz’in sert ve yağışlı iklimine dayanamadığı gibi uzun vadede yapıların ömrünü de ciddi şekilde kısaltıyor.
Görüntü bozukluğu turizmi de etkiliyor
Doğu Karadeniz, her yıl milyonlarca yerli ve yabancı turisti ağırlıyor. Ancak turistik güzergâhlarda yer alan sıvasız tuğlalı evler, bölgenin doğal güzellikleriyle ters düşen bir görüntü oluşturuyor. Rize İslampaşa Mahallesi Muhtarı Ayşe Memişoğlu, bu yapılaşmanın geçmişten gelen alışkanlıklara dayandığını belirterek “Rizeliler, evi içine oturulabilir hale getirince dış cepheyi gereksiz masraf olarak görüyordu. Şimdilerde yavaş yavaş bu anlayış değişse de özellikle köylerdeki yapıların çoğu hâlâ sıvasız” dedi. Memişoğlu, bu yapıların estetik açıdan da bölgeye zarar verdiğini vurguladı.
Sıva ve boya eksikliği binaların ömrünü azaltıyor
Mimar Nida Karaca’ya göre mesele sadece görüntü değil, yapı sağlığı açısından da büyük risk taşıyor. Karaca, “Rüzgarla gelen yağmur, sıva ve boya olmayan binalarda doğrudan betona ve iç donatıya işliyor. Bu da demirlerin paslanmasına, betonun çatlamasına ve yapının dayanımının düşmesine neden oluyor,” diyerek özellikle zemin katlardaki sıvasız alanların büyük tehdit oluşturduğuna dikkat çekiyor. Sıva ve boyanın sadece estetik değil, aynı zamanda yapı koruyucu bir unsur olduğunu belirtiyor.
Kuzey cephelerde daha hızlı yıpranma
Bir diğer mimar Ayşe Kürtahmetoğlu ise bölgenin iklimine uygun olmayan yapı malzemelerinin daha hızlı deformasyona uğradığını ifade ediyor. “Tuğla dayanıklı bir malzeme olsa da Karadeniz’in yağışlı ve nemli havasında, sıvasız kaldığında bu avantajını kaybediyor. Özellikle kuzeye bakan cephelerde rutubet, aşınma, iç mekanda küflenme gibi sorunlar ortaya çıkıyor. Sıva ve boya ile ısı yalıtımının %20-50’si sağlanabiliyor,” diyerek doğru yalıtım sistemlerinin hayati önem taşıdığına dikkat çekiyor.
Karadeniz’de geleneksel yapı alışkanlıkları modern mimari ve iklimsel gerçekliklerle çatışıyor. Sıvasız tuğlalı yapılar yalnızca estetik değil, yapısal bütünlük açısından da ciddi sorunlar doğuruyor. Hem bölge halkının bilinçlendirilmesi hem de yapılaşma konusunda sıkı denetimlerle bu sorunun önüne geçilmesi, Karadeniz’in doğal güzelliği kadar mimari bütünlüğünü de korumak için şart görünüyor.
