Sosyal medya bağımlılığı, yapay zekâ, pandemi sonrası alışkanlıklar… 2025 Türkiye’sinde insanlar hiç olmadığı kadar bağlantıda ama bir o kadar da yalnız. Psikolog Merve Ak ile çağımızın görünmez salgını olan ‘yalnızlık’ üzerine konuştuk.

Yalnızlık artık bireysel bir sorun değil, toplumsal bir ruh sağlığı problemidir.

Taka: Yalnızlık neden bu kadar güncel ve yaygın bir mesele hâline geldi?

Psk.Merve Ak: Yalnızlık bugün sadece bireyin ruh hâli değil, toplumsal ölçekte bir problem. Danışanlarımdan birinde bunu çok net gözlemlemiştim. 23 yaşında bir üniversite öğrencisiydi, sosyal medyada binlerce takipçisi vardı. Fotoğrafları yüzlerce beğeni alıyordu ama bana şunu söylemişti: “Benimle gerçekten konuşmak isteyen bir tek kişi yok.” Bu cümle aslında dijital çağın çelişkisini özetliyor. Görünürde kalabalık, içeride derin bir yalnızlık.

“Gençler kimlik arayışında yalnızlaşıyor”

Taka: Bu olgu en çok kimleri etkiliyor?

Psk.Merve Ak: Genç yetişkinler en kırılgan grup. Kimliklerini bulmaya çalıştıkları dönemde, sosyal medyadaki mükemmellik baskısı onları yalnızlaştırıyor. Örneğin, 19 yaşında bir danışanım vardı. Arkadaş grubunda herkes sürekli mutlu paylaşımlar yapıyordu. Kendisi depresif hissettiği için geri planda kalıyordu ve şöyle diyordu: “Ben mutsuz olduğum için arkadaşlığa layık değilim.” Aslında sorun kendisinde değil, kıyaslama kültüründeydi. Bu da yalnızlığı büyütüyor.

“Türkiye’de topluluk bilinci çözüm olabilir”

Taka: Dünyada “Yalnızlık Bakanlığı” gibi girişimler var. Türkiye’de de olmalı mı?

Psk.Merve Ak: Kurumsal adımlar çok önemli ama tek başına yeterli değil. Bir danışanım Trabzon’dan İstanbul’a taşındığında çok zorlanmıştı. Küçük bir mahallede büyümüş, komşularıyla güçlü bağlar kurmuştu. İstanbul’da ise kimseyi tanımıyor, apartman komşularıyla selamlaşmıyordu. Bana şunu söyledi: “Kalabalık içinde ilk kez bu kadar yalnızım.” İşte bu fark, kültürel bağların ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Türkiye’de çözüm, sadece yukarıdan gelen politikalar değil, yerelde topluluk bağlarını korumak.

“Beğeni bağımlılığı gerçek doyumu engelliyor”

Taka: Sosyal medya bağımlılığı yalnızlıkla nasıl ilişkilendirilebilir?

Psk.Merve Ak: Bir danışanımın hikâyesi çok çarpıcıydı. 17 yaşında bir genç, gece boyunca Instagram’da paylaşımlar yapıyor, sabaha kadar “kaç beğeni geldi” diye ekranı yeniliyordu. Ancak beğeniler düştüğünde yoğun bir boşluk ve değersizlik hissi yaşıyordu. Şöyle diyordu: “Beni kimse sevmiyor.” Aslında sorun sevgisizlik değil, sanal ölçütlere bağımlı olmak. Sosyal medya, dopamin sistemimizi sürekli uyarıyor ama gerçek bağlar kurmadıkça doyum sağlamıyor.

“Yalnızlığı inkâr etmek iyileşmeyi geciktiriyor”

Taka: Danışanlarınızda yalnızlıkla nasıl çalışıyorsunuz?

Psk.Merve Ak: Yalnızlık çoğu zaman inkâr ediliyor. 35 yaşında bir danışanım, “Ben güçlü biriyim, yalnızlık bana işlemez” diyordu. Ama gece saatlerinde uyuyamıyor, sık sık panik atak yaşıyordu. Terapide yalnızlığı kabul etmesi ilk adımdı. “Evet, ben yalnızım ve bu bir zayıflık değil” dediği gün, iyileşme süreci başladı. Terapilerde yalnızlığı yok etmeye değil, onunla sağlıklı bir ilişki kurmaya odaklanıyoruz.

“Yalnızlık kalbi de hasta ediyor”

Taka: Yalnızlığın fiziksel sağlıkla ilişkisi var mı?

Psk.Merve Ak: Evet, bilimsel veriler bunu çok net gösteriyor. Hatta bir danışanım üzerinden bunu çok somut gözlemledim. 50 yaşında, emekli olduktan sonra sosyal çevresini kaybetmiş biriydi. Yalnızlık duygusu arttıkça tansiyon sorunları başladı, uykusu bozuldu. Araştırmalar da aynı şeyi söylüyor: yalnızlık, sigara içmek kadar tehlikeli olabiliyor. Kalbi, bağışıklığı ve sinir sistemini olumsuz etkiliyor.

“Göç ve işsizlik aidiyet duygusunu zayıflatıyor”

Taka: Ekonomik koşullar, işsizlik, göç bu tabloyu etkiliyor mu?

Psk.Merve Ak: Kesinlikle. Bir danışanım Trabzon’dan büyük bir şehre göç etti. İş bulmakta zorlandı, ailesinden ve arkadaşlarından uzaklaştı. Bana şunu söyledi: “İstanbul’da milyonlarca insan var ama ben kimseye ait değilim.” İşsizlik ve göç, sadece maddi değil; ruhsal yalnızlık da yaratıyor. Aidiyet duygusu zayıfladığında, yalnızlık derinleşiyor.

“Mindfulness ve doğa yalnızlığı hafifletiyor”

Taka: Günlük hayatta bireyler yalnızlıkla nasıl baş edebilir?

Psk. Merve Ak: Bir danışanım yalnızlıkla baş etmek için doğa yürüyüşlerine başlamıştı. İlk başta “Ben tek başıma yürürüm, sıkılırım” diyordu. Fakat zamanla yürüyüşlerde kendini dinlemeyi, anda kalmayı öğrendi. Şöyle dedi: “İlk kez kendimle barıştım.” Bu örnek gösteriyor ki mindfulness, doğada zaman geçirmek, gönüllü çalışmalar yapmak yalnızlıkla baş etmede çok güçlü yöntemlerdir.

“Teknoloji destek olabilir ama asla yerini tutmaz”

Taka: Yapay zekâ ve dijital terapiler yalnızlıkla mücadelede çözüm olabilir mi?

Psk. Merve Ak: Online terapiler erişimi kolaylaştırıyor. Hatta pandemi döneminde 40 yaşında bir danışanımla sadece online görüşmeler yapabilmiştik. Bu onun için hayat kurtarıcı oldu.

“Trabzon’un güçlü bağlarını koruyun”

Taka: Trabzon’daki okurlarımıza özel mesajınız nedir?

Psk. Merve Ak: Trabzon’un kültürü, insan ilişkilerini güçlü kılıyor. Burada hâlâ sokakta selamlaşmak, bir çay içmek, sohbet etmek çok değerli. Ama modern yaşamın hızı bu bağları zayıflatıyor. Benim çağrım şu: sevdiklerinize zaman ayırın, dostlarınıza kapınızı açın. Çünkü hiçbir ekran, bir dostun gözlerinizin içine bakarak söylediği sözü, sıcak bir tebessümü ikame edemez.

Psikolog Merve Ak, yalnızlığın artık bireysel değil toplumsal bir sorun olduğunun altını çiziyor:

“Yalnızlıkla mücadele, sadece yeni arkadaşlar edinmek değil; önce kendini tanımak ve duygularını kabullenmekle başlar.”