Geçmişte yaşanan, kişilerin bastırdıkları korku-yas gibi travmatik olayların ani bir şekilde tekrar zihinde canlanması sonucunda gerçekleşen tetiklenmedir. Geçmişte bastırılmış travma görüntü, ses veya işitilen durumlarla bile yeniden tetiklenebilir veya hatırlanabilir. Böyle bir durum olduğunda anormal olana karşı kişinin normal tepki verdiğini bilmesi onu rahatlatır.
Güvendiği bir kişiyle bu durumu paylaşması sağlıklı bir adım olacaktır. An içerisinde hareket etmek ve an ile
bağlantı kurmak önemlidir. Flashback bedende hissedilebilir, böyle anlarda korkmadan kişinin burada olduğunu
hissettirecek hatırlama hareketleri yapılabilir.
Örneğin: zıplamak, silkinmek, bedeni kontrol etmek, masaj yapmak gibi ve nefes alışverişlerinin kontrolünün
sağlanması çok önemlidir. Flashback’lerin etkileri yaşandıktan bir süre sonra dinecektir ama uzun zaman devam
etmesi ve süreklilik kazandığı durumunda psikolojik yardıma başvurulmalıdır.
Flashback atakları ne şekilde gelişir?
Flashback atakları genellikle görsel bilgilerle ilişkilendirilse de koku, tat, dokunma veya işitme gibi duyularla da
tetiklenebilmektedir. Flashbackler ilk başlarda rastgele zaman dilimlerinde yaşanabilir. Flashback sırasında kişi
çok farklı duygular yaşayabilir. Bazı flashbackler çok yoğun hissedilebilir. Kişi bu anlarda güncel yaşam ile
flashback anılarını birbirinden ayırt etmekte zorlanabilir.
Flashback bazen geçmişte yaşanan görüntülerin görülmesi şeklinde yaşanabilmektedir ancak flashback mutlaka
görüntüleri görmeyi veya baştan sona olayları yeniden yaşamayı gerektirmemektedir. Flashbackler şu şekilde
gelişebilmektedir;
Olanların tam veya kısmi görüntülerini görmek
Travmaya bağlı sesleri, kokuları veya tatları fark etmek
Ağrı veya basınç gibi fiziksel hisler hissetmek
Travma sırasında hissedilen duyguları yaşamak.
Flashback kimlerde görülebilir?
Flashback yaşanmasının nedenleri bilimsel olarak verilerle kesin olarak ortaya koyulmamış olsa da, deprem, sel
gibi doğal afetlere maruz kalan kişilerde tetiklendiği de görülmekedir. Flashback durumunun tetiklendiği diğer
olaylar şunlardır:
Askeri çatışma içerisinde kalmak
Ölümcül kaza,
Cinsel, duygusal ve fiziksel istismara maruz kalmak
Obsesyon gibi zihinsel sağlık sorunları
Yan etkisi bulunan bazı ilaçların kullanımı
Bu olaylarla birlikte stres, gıda yoksunluğu ve temporal lob nöbetleri gibi faktörlerin flashback başlamasında
önemli bir rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
Diğer yandan bilimsel araştırmalar, flashback yaşayan bireylerin nöral taramalarında, orta oksipital lob, birincil
motor korteks, yardımcı motor alanı ve dorsal akım bölgeleri gibi belirli beyin bölgelerinin epizod sırasında
oldukça aktif olduğunu ortaya koydu. Mevcut araştırmalar ayrıca stres, gıda yoksunluğu ve temporal lob
nöbetleri gibi faktörlerin flashback başlamasında önemli bir rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
Flashback ne kadar sürer?
Flashback birkaç saniye sürebileceği gibi bazen çok daha uzun saatler ve hatta günlerce devam edebilmektedir.
Belirli yerler, insanlar veya olaylar kişide travmayı hatırlatarak flashback yaşanmasını tetikleyebilir. Ancak
flashback yaşanması bunlardan bağımsız şekilde rastgele de yaşanabilmektedir.
Flashback yaşarken neler yapılmalıdır?
Yaşanan travmatik olayın ardından ortaya çıkan tepkiler her kişide farklı gelişebilmektedir. Bazı kişiler duygusal
anlamda kendisini izole edebilir. Bazı kişilerde ise olayın üzerinden uzun zaman geçmesine rağmen travmatik
olayın izleri kalabilir ve flashbackler yaşanabilir. Böyle durumlarda profesyonel destek almak oldukça
faydalıdır.
