Dün cuma namazı hutbesinde ticaret ahlakı üzerinde duruldu. Ben de önemine binaen bu haftaki makalemi bu konu üzerinde yoğunlaştırmayı uygun buldum.
Bozulan değerlerimizden biri de ticaret ahlakıdır. Ticaretle iştigal eden insanlarımız harama helale riayet etmeden ticaret yapmaktadırlar. Varsa yoksa para kazanmak. Gerçi haramdan kazandıkları KENDİLERİNE BİR FAYDASI YOK AMA NEYSE.
Öncelikle şunu yazmak gerekli oldu ticaretle uğraşan kişiler İslam hukukunun önemli bir meselesi olan bey ve şirayı( Yani alış veriş bahsini) güzel okuyup anlamaları ve uygulamaları lazım gelmektedir.
Ben bu önemli konuyu makalem ebatlarında yazacağım.
Öncelikle tüccar müşteriyi aldatmayacak. Malının kusurlarını gizlemeden malını satacak. Bununla ilgili hadis kitaplarında bir hadis rivayet edilir. Şimdi onu sizlerle paylaşacağım."Peygamberimiz birgün pazarda dolaşırken hurma satan bir satıcı ile karşılaşır. Satıcının malını kontrol ettikten sonra hurmaların üzerinin kuru olduğunu altının ise ıslak olduğunu görür. Peygamberimiz adama dönerek bu nedir ?! diye sorar. Adam yağmur yağdığını ve hurmaların ıslandığını söyler. Peygamberimiz adama o durumda hurmanın her tarafı ıslanması lazım gelirdi diyerek " Bizleri aldatan bizden değildir." diye buyurmuşlardır."
Günümüzde de tüccarlar mallarının kusurlarını müşteriye söylememektedir. Ben bir olay yaşadım bakınız nasıl oldu. Permatikle traş olduğumdan dolayı yüzüm tahriş oluyordu. Doktor bana traş makinası kullanmamı tavsiye ett. Ben de tüccarın birinden bir traş makinası aldım. Ama kesmiyordu.Geride veremedim. Atmak zorunda kaldım.Başka bir traş makinası aldım da o iyi çıktı hala kullanmaktayım.
Satılan malı yeminle satılmaması lazım gelmektedir. Genellikle tüccarlar mallarını yeminle satmayı severler. Ne ki kendilerinin doğru olduklarını anlatmaya çalışırlar. Ama Peygamberimiz malın yeminle satılmamasını emretmişlerdir. Bir hadislerinde şöyle buyurmuşlardır" Yeminle mal satmayın"
Batan bir tüccarın malları gebeni fahiş bir fiyatla ( Yani aşırı zararına satış)alınmamalıdır. Yani battığından dolayı zararına satış yoktur. Müslüman batan kardeşine yardımcı olmalıdır.
Doğrudur. İslamda kar tespit edilmemiştir. Bir tüccar malına makul bir kar koymalıdır. Öyle yüzde üç yüz yüzde beş yüz ile mal satılamaz. Bunu nerden çıkarıyorum şöyle ki bazı esnaflar yüzde yüz ile indirimlen mal sattıklarını iddea etmektedirler. Bu esnaf kaça malı alır kaça malını satar tartışma getirir. Doğru değildir. Zengin olacağım diye malın aşırı karla satılması doğru değildir. Bakınız bazı mallarda yüzde beş yüz ile mal satıldığını duymaktayım. Bir liraya alıp yüz liradan satılmalar. Bu doğru değildir.
Faizden para alınıp mal satılmamalıdır. Çünkü faizli mal aslından çok üstte satılmalıdır ki faiz parası çıksın. Faiz Allah ve resulüne savaş manasına gelmektedir. Ayette Allah azze ve celle " Alışverişi helal faizi haram kıldı. " diye buyurmuşlardır.
Karaborsacılık stokçuluk haramdır. Bir tüccarın mutlaka uzak durmaları lazım gelmektedir.
Tüccar malının zekatını eksiksiz vermelidir. Hemde malın en iyisinden vermelidir. Bakınız şöyle bir tespit etsem yanlış olmayacaktır. Eğer bu ülkede zenginler mallarının zekatlarını hakkıyla verseler bu ülkede fakir kalmayacaktır.
Hayat iman ve cihattır...
