Disleksi okuma, heceleme, yazma ve hatta konuşmada zorluğa neden olur. Disleksi, benzer zorluklara yol açan diğer öğrenme ve dikkat sorunları ile sıkça karıştırılır. Disleksi, disgrafi ile benzer özellikler gösterse de ikisi aynı şey değildir.
Eğer disleksi (öğrenme güçlüğü) terimini sadece şöyle bir duyduysanız ama ne olduğunu tam olarak bilmiyorsanız, o zaman yalnız değilsiniz. İnsanlar disleksi hakkında çok fazla soru sormaktadır. Bu, çok çeşitli öğrenme sorunlarını kapsayan genel bir terim midir? Belirli bir öğrenme güçlüğüden (veya aynı şeyden) nasıl farklıdır? Buradaki cevaplar, disleksi hakkında daha iyi bir anlayış geliştirmenize yardımcı olacaktır.
Disleksi tam olarak nedir?
Disleksi beyin tabanlı gelişen bir durumdur. Okuma, heceleme, yazma ve bazen konuşmada zorluğa sebebiyet verir. Disleksi olan kişilerde, beyin belirli türdeki bilgileri tanımakta veya işlemekte zorluk çekmektedir. Bu, harflerin sesleri ile sembollerini eşleştirmeyi (baş kelimesindeki b sesi gibi) ve sözcükleri bir araya getirmek için harmanlamayı içerebilir.
Disleksi olan bazı kişiler kelimeleri söyleme ya da “kod çözme” sorunu yaşamazlar. Fakat okuduklarını anlamada zorlanabilirler. Dislektik insanlar için, otomatik bir şekilde ya da çaba harcamadan bir şeyi okumak çok güç olabilir.
Diğer öğrenme ve dikkat sorunları gibi, disleksi de yaşam boyu süren bir durumdur. Çocuklar bunu aşamazlar. Disleksinin özellikleri genellikle şunları içerir:
* Sesleri, o sesin harfleriyle ve harfleri de o ses ile ilişkilendirmede güçlük
* Kelimeler ve deyimleri söylemede karışıklık. Örneğin, ‘’öğle’’ kelimesi yerine öyle demek
gibi.
* Uygun bir ton ile yüksek sesle okuma, sözcükleri ve sözcük öbeklerini uygun bir şekilde
gruplandırmada problem
* Bilmediği, tanıdık olmayan kelimeleri ‘’söylemede’’ zorluk
* Harfleri, sayıları ve sembolleri yazmada veya kopyalamada sorun
* Kafiye konusunda güçlük yaşama
Çocuklar büyüdükçe bile disleksinin yok olmamasına rağmen, yardımcı olabilecek pek çok çözüm ve strateji vardır.
Disleksi özel bir öğrenme güçlüğü müdür?
Bazı insanlar disleksiyi dil tabanlı bir öğrenme güçlüğü olarak ifade eder. Dil-temelli öğrenme engelleri, yazma, okuma, imla ve hatta matematiği ve aynı zamanda anlama ile ilgili problemleri etkileyen koşullardır.
Disleksi, bir tür spesifik öğrenme güçlüğü için kullanılan klinik bir terimin ismidir. “Özel öğrenme güçlüğü”, federal özel eğitim hukukunda listelenen 13 engel kategorisinden biridir. Disleksi terimi şu anda bu listede ayrı bir şekilde ele alınmamıştır, ancak “spesifik öğrenme güçlüğü” kategorisinde bir örnek olarak verilmiştir.
Pek çok devlet, disleksiyi öğrencilere yardım sağlanması gereken koşullar listesine ve okullarının yaptıklarını düzenli hale getirmek için disleksi yasalarını çıkarmıştır. ABD Eğitim Bakanlığı, disleksi terimini BEP'lerde, toplantılarda ve özel eğitim değerlendirmelerinde kullanmalarını özellikle tavsiye etmiştir.
Neden disleksi diğer öğrenme güçlükleri ile karıştırılır?
Disleksinin en yaygın öğrenme ve dikkat güçlüğü problemi olduğu düşünülmektedir. Öğrenme güçlüğü yaşayan çocukların çoğu disleksi özellikleri taşımaktadır. Bu muhtemelen disleksinin
aşağıdaki öğrenme ve dikkat sorunları ile karıştırılmasının sebebidir.
Bazen matematik disleksisi olarak adlandırılan Diskalkuli, okuma, yazma ve sayıları anlamada çocuklar için bir takım sorunlara neden olur. Disleksi olan çocuklar harf ve kelimelerle uğraşırken,
diskalkuli olan çocuklar ise sıklıkla:
* Sayıları yanlış okur
* Matematik sayılarını ve sembolleri kopyalama ve yazmakta zorlanır
* Sayı sayma, ölçme ve tahmin etme gibi matematik kavramlarıyla ilgili sorun yaşar
* Bağımsız olarak ve verimli çalışmanın anahtarı olan “temeller” (akıldan hızlı bir şekilde toplama ve çıkarma yapma gibi) konusunda ustalaşmak için mücadele ederler.
Öte yandan Disgrafi ise, çocukların kağıda yazı yazmasını ve yazarken heceleme yapmasını zorlaştırır. Benzer şekilde, disleksi olan çocuklarda yazım ve imla ile ilgili sorunlar yaşayabilir.
Fakat, disgrafi olan çocuklar ayrıca yazı yazma mekaniği ile de mücadele etmek zorundadırlar.
Örneğin, bir kalemle uğraşırken sorun yaşayabilir veya yazı yazarken kolayca yorulabilirler.
DEHB (dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu) olan çocuklar da tıpkı disleksi olan çocuklar gibi okuma, anlama ve yazma ile bir uğraş içindedirler. DEHB olan tüm çocukların yarısına kadarı, aynı zamanda disleksi gibi öğrenme problemlerine sahiptir. Bu sorunların biri veya her ikisinin bir çocuğun zorluklarına katkıda bulunup bulunmadığını anlamak genellikle zordur. DEHB'nin (disleksi değil) ayırt edici özellikleri, dikkat eksikliği, dürtüsellik ve aşırı çalışmadan kaynaklanan davranış ve öğrenme ile ilgili problemlerdir.
Disleksi yaygın olsa da, sıklıkla diğer öğrenme ve dikkat sorunları ile karıştırılır. Disleksinin özelliklerini ve diğer sorunlarla nasıl örtüştüğünü veya birbirinden nasıl ayrıldığını anlamak, çocuğunuzu etkileyebilecek öğrenme ve dikkat sorunları hakkında daha iyi bir fikir verecektir.
