Son günlerde Trabzon’un Yalı Mahallesi’nin adının tekrar eski haline döndürülmesi konusunda bazı tartışmalar yaşanmaktadır. Mahalle halkının bir bölümünden eski ismi Faroz olması yönünde istekler gelmesinin ardından yetkili makamlar nezdinde girişimlere başlanmıştır.

Gelinen noktada mahallenin adının değişip değişmeyeceği ile ilgili referandum yapılması kararlaştırılmış ve son kararı belediye meclisinin vereceği ifade edilmiştir. Kimileri mahallenin adının Faroz olarak değiştirilmesinin Pontus hayalini kuranlara hizmet edeceğini belirtirken diğer bir taraf ise Yalı kelimesinin de Yunanca yalostan (sahil) Türkçe’ye geçtiğini iddia etmektedir. Dolayısıyla her ikisi arasında fark olmadığı belirtilirken Faroz’un tarihi ve kültürel bir zenginlik olduğu belirtilmektedir.

Her iki görüşün de farklı yönlerden haklılık payı taşıdığını söyleyebiliriz. Fakat şu unutulmamalıdır ki Trabzon’da mahalle isimlerinin değiştirilme süreci asıl Cumhuriyetin ilk yıllarında başlamıştır. Zira dönemin Trabzon Belediyesi 1939 yılında aldığı bir kararla Komnenos Hanedanlığı ve Osmanlı dönemine ait birçok mahallenin adını değiştirmiştir.

Trabzon Belediyesi bazı mahalle isimlerinin Türkçe olmaması veya eskiyi hatırlatması nedeniyle bu gibi bir değişikliği uygun görmüştür. Belediye tarafından ilk olarak mevcut sokak isimlerinin Türkçeleştirilmesi amacıyla bir heyet oluşturulmuştur. Söz konusu çalışmada ilk olarak şehirde bulunan mahalle sayısı 38’den 16’ya indirilmiştir.

Mesela eskiden Frenkhisar, Tuzluçeşme, İskenderpaşa olarak ifade edilen mahallenin adı sadece İskenderpaşa olarak tespit edilmiştir. Evvelce Yenimahalle, İskenderpaşa, Ayafilbo, Boztepe-i zir olarak anılan mahallelerin adı Çömlekçi olarak değiştirilmiştir. Kemerkaya, Tuzluçeşme, Kasımağa, İskenderpaşa, Muhiddin Mahallesi olarak bilinen mahallin adı da Kemerkaya olarak kayıt altına alınmıştır.

Söz konusu değişikliklerden bir diğeri de Çarşı, Kemerkaya, Ayvasıl Mahallelerinin ismi ve kapsamında yapılmış ve buralara Çarşı Mahallesi adı verilmiştir. İskenderpaşa, Tekke, Muhittin, Yeni Cuma-i zir Mahallelerinin adı ise Gazi Paşa Mahallesi olarak değiştirilmiştir.

Debbağhane, Muhiddin, Yenicuma-i zir Mahallelerinin adı Cumhuriyet Mahallesi olarak, Pazarkapı, Hasan Ağa Mescidi, Molla Siyah, Saçlı Hoca Mahallelerinin adı ise sadece Pazarkapı olarak kayıt edilmiştir.

Değişiklik yapılan mahalleler arasında Mağara, Amasya, Saray Atik, Cami-i Kebir, Musa Paşa, Bayram Bey, İç kale, Şirin Hatun Mahalleleri de yer alıyordu. Zira bu mahallelere artık Ortahisar denilmesine karar verilmiştir.

Günümüzde tartışma konusu olan mahallelerden olan Faroz Mahallesi’nin bir kısmının adı da 1939 yılında yapılan değişiklikle Hızır Bey diğer kısmının adı da Yalı Mahallesi olarak değiştirilmiştir.

İsim değişikliği süreci ilerleyen yıllarda da devam etmiştir. Zira 25 Haziran 1965 tarihli belediye meclisi oturumunda halen mevcudiyetleri kalmayan Attar, Çarıkçılar ve Yemeniciler Caddesi gibi isimlerinin kaldırılarak yerine aynı cadde üzerinde mevcut tarihi vasfı bulunan Bedestene izafeten (Bedesten Sokağı), Taksim’de mevcut belediye iş hanı arasındaki sokağa (Taksim İş Hanı Sokağı), Erdoğdu Mahallesi’nde açılan sokağa (Şafak Sokağı), tünelden karayolları belediye sınırına kadar olan yola (Devlet Yolu), tünelden Ayasofya hududuna kadar olan yola (Sahil Yolu), Değirmendere Çarşısı içinde bulunan yola (Değirmendere Çarşısı), isminin verilmesine karar verilmiştir.

Trabzon’da günümüzdeki sokak ve mahalle isimleri bu şekilde kullanılmaya başlanmıştır. Fakat 1939’da ve devam ede gelen süreçte yapılan değişikliklere rağmen halk tercihini eski isimlerden yana kullanmış, tarihi isimler bir şekilde yaşamaya devam etmiştir.