Şehirler geçmişe ait kültürel birikimleri ile kimlik oluşturur. Buna tarih diyoruz. Trabzon’un da mazisi milattan önce dört binli yıllara uzanan bir şehirdir. İstanbul’dan sonra Anadolu’nun tarihi yönden önde gelen en eski yerleşim yerlerinden birisidir.
Hakkında iki bin dolayında kitap bir o kadar da makale yazılmış bir şehir olmasına rağmen henüz Trabzon tarihine yönelik karanlık sayfaların tam olarak anlatılmış olduğu söylenemez. Trabzon tarihini bilmek aynı zamanda Karadeniz tarihini bilmek demektir. Zira yıllar boyunca Sinop’tan Batum’a kadarki coğrafi alan Trabzon tarafından yönetilmiştir.
Bölge tarihine temel oluşturan ve bilinmekte olan en eski kaynak Trabzon’da doğmuş olan Komnenos saray katibi Panaretos’un Kroniğidir. Söz konusu kronik Komnenos saray tarihçisi Panaretos’un özel kayıtlarıdır. Bu kayıtlar Trabzon’da Komnenos sülalesinin 1417, 1395 ve 1429-1437. yıllarında yaşamış olduğu olayları kapsamaktadır. Bu bağlamda Trabzon tarihi ile alakalı en sağlam ve ilk kayıtlardır. Söz konusu yapıt ilk olarak 1820 yılında ortaya çıkarılmış olup, bu orijinal nüshalar Venedik Marciana Kütüphanesi’nde saklanmaktadır. Yunanca ve Rusça pek çok baskısı olsa da Türk ilim çevrelerince bir muamma olarak kalmıştır.
Söz konusu kitabın 2004 yılında yaptığımız ilk Türkçe baskısı ilim çevrelerinde merakla karşılanmış, kısa bir sürede ilk baskısı tükenmiştir. Her gecen gün bu yapıta olan talebin artması nedeniyle ikinci baskıyı gerekli gördük. Dostane eleştiri ve uyarıları, yeni bilgi ve bulguları da gözden geçirerek kitabın yeniden basılmasına karar verdik. Yeni baskıda konuyla alakalı beş de resim ilave ettik. (Bu bağlamda Kamil Gündoğdu Beye teşekkür ediyorum). Trabzon ve bölge tarihi ile alakalı en eski kaynak olan Panaretos’un bu çalışması yeni bir dizayn ve tasarımla bölge tarihi ile ilgilenenlerin huzuruna ikinci kez yeniden çıkarılmıştır.
Pandemi döneminde yalnızlığınızı gidermek, başta Trabzon ve çevresi olmak üzere Doğu Karadeniz tarihi ile meraklananlar için el altında bulundurulması gereken bir çalışma. Elbette ki ikinci baskı olmasına rağmen yine de gözden kaçmış şeyler olmuştur.
